FİNANSAL SEKTÖRE OLAN BORÇLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI
KURUMSAL YENİDEN YAPILANDIRMA: Kurumsal yeniden yapılandırma bir şirketin ekonomik değerinin korunması, artırılması amacıyla mali yapısında, mülkiyetinde, yönetiminde, ticari portföyünde alacaklılar ve pay sahipleri bakımından yapılan köklü değişikliklerdir. Varlığını devam ettirebilecek şirketlerin yeniden yapılandırılması, devam ettiremeyecek şirketlerin tasfiye edilmesi, mali sektörün güçlendirilmesi, uzun vadede ekonomik güçlenme için gerekli tedbirlerin alınması ve koşulların sağlanması amaçlanmaktadır. Kurumsal yönetimin iyileştirilmesi, birleşme, devralma, bölünme, karlı olmayan birimlerin kapatılması, borçların yapılandırılması, harcamaların kısıtlanması gibi yöntemler kurumsal yeniden yapılandırmaya örnektir.
Kurumsal yeniden yapılandırmanın operasyonel yeniden yapılandırma ve fonksiyonel yeniden yapılandırma olmak üzere iki türü bulunmaktadır.
- Operasyonel Yeniden Yapılandırma: Operasyonel yeniden yapılandırma finansal açıdan zorluk yaşayan şirketlerin durumlarının iyileştirilmesi, zorluk yaşamayan şirketlerin ise daha iyi duruma getirilmesi, kar ve verimliliğinin artırılması için uygulanan yapılandırma yöntemidir. Öncelikle ciro, risk, sektör gibi unsurlar dikkate alınarak analiz yapılır ve sorunun kaynağı tespit edilir. Ardından tespit edilen sorunun çözümüne yönelik olarak iyileştirmeler yapılır. Şirketin bölünmesi, devralınması, birleştirme, karlı olmayan birimlerin kapatılması, harcamaların kısıtlanması gibi yöntemlerle şirketin iyileştirilmesine çalışılır.
- Finansal Yeniden Yapılandırma: Son dönemde daha da önemli bir hal alan ekonomik yavaşlama, kur dalgalanmaları, yönetim hataları, yeni yatırımcıların pazar ortamında yer alması gibi çeşitli faktörlerin etkisiyle şirketler finansal ve operasyonel anlamda ciddi sorunlar yaşamaktadır. Bu sorunların bir nebze olsun aşılması için banka ve çeşitli finansal kurumlara kredi borcu bulunan şirketlere Finansal Yeniden Yapılandırma olanağı getirilmiştir. Bu uygulama ile banka ve finansal kuruluşlara kredi borcu bulunan ve borcunu ödeme niyetinde olan ancak gelir gider dengesi zedelendiği için ödeyemeyen şirketlerin geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri imkânı sağlanması, iflas etmelerinin önüne geçilmesi ve katma değer sağlamaya devam etmesi amaçlanmıştır. Bu bakımdan alacakların yeniden yapılandırılması, Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu tarafından hazırlanan Finansal Yeniden Yapılandırma Çerçeve Sözleşmesi’ne göre yapılır.
FİNANSAL YENİDEN YAPILANDIRMA VE ÇERÇEVE ANLAŞMA
Bankacılık Kanunu’nun Geçici 32. Maddesi’nde banka ve finans kurumlarından aldıkları krediyi ödeyemeyen büyük ve küçük ölçekli şirketlere borçlarını ödeme imkânı tanıyan yapılandırma uygulanabileceği belirtilmiştir. Kanunun anılan madde hükmüne göre; Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketleri ve finansman şirketleri ile bu maddede tanımlanan diğer finansal kuruluşlarla kredi ilişkisinde bulunan ve Kurum tarafından çıkarılan yönetmeliğe göre hazırlanan Çerçeve Anlaşmalarda belirlenen borçlular, bu kuruluşlar tarafından kullandırılmış olan kredilere ilişkin olarak alınacak tedbirlerle, geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkân verilmesini sağlamak amacıyla, dahil oldukları risk grubundaki diğer borçlularla bir bütün olarak veya kısmen yeniden yapılandırmaya tabi tutulabilir. Bu madde uyarınca yapılacak finansal yeniden yapılandırmalara ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelik hükümleri çerçevesinde hazırlanan Çerçeve Anlaşmalar ile belirlenir.
Buna göre çerçeve anlaşmalar Türkiye Bankacılar Birliği tarafından, Türkiye Katılım Bankaları Birliği ve Finansal Kiralama, Faktöring ve Finansal Şirketler Birliği’nin de görüşleri alınarak Finansal Sektöre Olan Borçların Yeniden Yapılandırılması Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre hazırlanır.
Alacaklar, çerçeve anlaşmaların Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nca onaylanması sonrası bu çerçeve anlaşmalarına bağlı olarak alacaklı finansal kuruluş ile borçlu şirket arasında imzalanacak finansal yeniden yapılandırma sözleşmesiyle yapılandırılır.
Yeniden yapılandırılacak alacakların kapsamı, asgari tutar ve şartları, alacaklılar ile borçlular arasında ayrı ayrı imzalanacak finansal yeniden yapılandırma sözleşmesinin asgari unsurları ve kapsamı çerçeve anlaşmalar ile belirlenir.
Yeniden yapılandırma sözleşmelerine yeni alacaklıların taraf sıfatıyla eklenmesinin şartları, sözleşmenin feshi, feshi durumunda uygulanacak şartlar çerçeve anlaşmalarla belirlenir.
Finansal Yeniden Yapılandırma Çerçeve Anlaşmalarının İmzalanması
Çerçeve anlaşmalar Türkiye Bankalar Birliği tarafından hazırlanır. Alacaklı kuruluşların yetkili temsilcileri tarafından kabul edilerek imzalanır. Borçlu şirketler ölçek büyüklükleri, sektörel faaliyetleri bakımından gruplandırılarak her bir grup için ayrı Çerçeve Anlaşma hazırlanabilir.
Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmelerinin Asgari Unsurları
- Finansal yeniden yapılandırma sürecinin işleyişine ilişkin temel şart ve esaslar
- Borçluların asgari nitelikleri
- Anlaşmaların taraflara yüklediği yükümlülükler.
- Anlaşmaya aykırılık halleri
- Alacaklılar ile borçlular arasında imzalanacak sözleşmelerin asli unsurları ve taraflara yükleyeceği hak ve yükümlülüklerin asgari çerçevesi gösterilir.
Alacaklı kuruluşlar tarafından yukarıda kapsamı belirtilen çerçeve anlaşma imzalanır. Bankalar Birliği’nce hazırlanan ve BDDK tarafından onaylanan çerçeve anlaşmaya uygun olarak alacaklılar ile borçlular arasında yeniden yapılandırma anlaşması imzalanır.
YÜRÜRLÜKTEKİ FİNANSAL YENİDEN YAPILANDIRMA ÇERÇEVE ANLAŞMALARI
Hâlihazırda finans kuruluşlarınca imzalanarak yürürlüğe giren iki tane finansal yeniden yapılandırma çerçeve anlaşması bulunmaktadır. Bu iki anlaşmanın ayrı ayrı düzenlenmesindeki ana neden alacak miktarının sınırı bakımından bir ayrım yapılarak farklı uygulamalara tabi tutulmuş olmasıdır. Bu ayrıma göre banka ve diğer mali kurumlara 100 milyon TL’den az borcu bulunan şirketler için küçük ölçekli uygulama getiren çerçeve anlaşma uygulanır. 100 milyon TL ve üzerindeki borçlar için ise büyük ölçekli uygulama getiren çerçeve anlaşma uygulanır.
YÜRÜRLÜKTEKİ ÇERÇEVE ANLAŞMALARIN AMACI
Ödemede sorun yaşayan ve ödemeleri geciken ticari kredi borçlularının ödemelerine imkân tanımak adına;
– kredi borçlarının vadelerini uzatmak,
-kredilerini yenilemek,
borçtan kaynaklı anapara, temerrüt faizi, gecikme cezasından kısmen veya tamamen vazgeçmek,
-kredi borçlarına ilişkin diğer alacaklı kuruluşlarla protokoller yapmak
-Borçluların borçlarından kaynaklı anapara, faiz, kar payı alacaklarını kısmen veya tamamen faize çevirmek
-Alacağı ayni, nakdi veya tahsil şartına bağlı bir bedel karşılığında kısmen veya tamamen tasfiye etmek, satmak, bilanço dışına çıkarmaktır.
KİMLER ÇERÇEVE ANLAŞMALARIN KAPSAMINA DÂHİLDİR
–Alacaklılar bakımından çerçeve anlaşmaları imzalayan bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketleri ve finansman şirketleri çerçeve anlaşmalara dahildir.
–Borçlular bakımından banka ve diğer finansal kuruluşlara olan kredi borçlarını ödeyememiş ancak yapılan fizibilite çalışmalarıyla ödeme kabiliyeti olduğu tespit edilen şirketlerdir. Borç değeri 100 milyon TL’nin altında bulunan şirketlerde küçük ölçekli uygulama, 100 milyon TL ve üzeri olan şirketlerde ise büyük ölçekli uygulama olarak düzenlenen çerçeve kanun uygulanır.
ÇERÇEVE ANLAŞMA KAPSAMINDA YAPILANDIRMANIN GENEL PSENSİPLERİ
Borçlu firmanın finansal borçlarının yeniden yapılandırılması kapsamında alınabilecek kararlar çerçeve anlaşmalarda örnek olarak sayılmıştır. Buna göre AKK’nin de uygun görmesi halinde;
-Mevcut risk yeniden ve borçlu bazında belirlenecek vadeye bağlanabilir,
-İlave finansman sağlanabilir(sermaye olarak veya yarım kalan veya yeni başlanacak bir yatırımın finansmanı olarak)
-Borçlunun ana faaliyetiyle ilgisi olmayan faaliyetler tasfiye edilebilir,
-Sermaye artırımı yapılabilir,
-Yönetim değişikliği yapılabilir,
-Hakla açılabilir,
-İştirak ve varlık satışı yapılabilir,
-Ortaklık yapısı değiştirilebilir,
-Şirket hisselerinde veya hisse senetlerinde alacaklılar lehine rehin veya intifa hakkı tesis edilebilir.
-Gerekli görülürse borçlunun ortak ve birinci derece akrabalarının malvarlığın teminat olarak garameten AKK üyelerine verilebilir.
-Sayılanlarla birlikte burada sayılamayan ancak ilgili borçlunun ekonomiye yeniden kazandırılmasını sağlamak üzere gerekli görülen başka değişiklikler de yapılabilir. Alacaklı kuruluşlar uzlaşmanın sağlanması için gerekli çabayı göstermek zorundadır. Kapsama alınan her borçlu kendi özel koşulları içinde değerlendirilerek en uygun çözüm bulunmaya çalışılır. Borçluların daha önce alacaklılara verdiği teminatlar korunur ancak gerekli görülürse FYYS ile bunların paraya çevrilmesi öngörülebilir.
Sözleşmede revizyona gitmek için toplam alacağın 2/3’üne sahip ve konsorsiyum en az ikisini temsil eden alacaklı kuruluşların olumlu oyu gerekir.
FYY süreci boyunca gizlilik esastır. Bankacılık Kanunu’nun bankacılık sırrı ve müşteri sırrının korunmasına ilişkin hükümlerine riayet edilir.
AKK başvuru tarihinden itibaren 90 gün içinde yeniden yapılandırma kararı oluşturulamadığı takdirde süreç sona erer. Bu süre AKK üye alacaklılarının alacak miktarının 2/3’ünü ve üyelerden en az iki tesmilcinin oyuyla 90 gün uzatılabilir.
Ayrıca çerçeve anlaşma kapsamında borçluyla yapılan finansal yeniden yapılandırma sözleşmesinin alacaklı kuruluşların alacaklılarının 2/3’ü tarafından imzalanması halinde, çerçeve anlaşmayı imzalayan alacaklı kuruluşların tamamının yeniden yapılandırmaya gitmesi zorunludur.
Uyuşmazlık halinde TBB tarafında belirlenen üç üyeli bir hakem kurulu oluşturulur. Hakem kurulunda kural olarak oy birliği ile karar alınır ancak oy çokluğu da bazı durumlarda kabul edilmektedir.
ORGANİZASYON YAPISI VE SÜRECİN İŞLEMESİ
Alacaklı kuruluşlardan oluşan bir konsorsiyum kurulur.(AKK) Diğer alacaklıların bu konsorsiyuma kabul edilmeleri için çerçeve anlaşmanın bir suretini imzalayarak yükümlülükleri kabul etmeleri ve Lider Banka’ya vermeleri gerekir.
Finansal yeniden yapılandırma çerçeve anlaşması kapsamında yeniden yapılandırma sürecine dâhil olabilecek borçlular, en yüksek üç alacaklı kuruluştan birine, Çerçeve Anlaşması ekinde belirtilen formata uygun bir başvuru ve taahhüt mektubuna sürecin gerektirdiği diğer belge ve bilgileri de ekleyerek başvuruda bulunurlar. Başvuruyu değerlendirme ve eksiklikleri saptama ile başvurunun kabul edilip edilmeyeceğine alacaklı kuruluşlar toplantısında karar verilir.
Kendisine başvurulan alacaklı kuruluş en geç 3 iş günü içinde olmak üzere ilgili borçlunun beyanı doğrultusunda borçlu bulunduğu ve çerçeve anlaşmasının tarafları arasında bulunan alacaklı kuruluşlara bilgi vererek bu anlaşmada belirlenen yönteme uygun olarak yapılacak hesaplamaya göre alacaklarının ve varsa teminatlarının bildirilmesini talep eder. Alacaklı kuruluşlar, kendilerine yapılan bildirimi izleyen en geç 3 iş günü içinde bu geri bildirimi başvurulan alacaklı kuruluşa yaparlar.
Kendisine başvurulan alacaklı kuruluş başvuranın kötü niyetli olduğu, borcunu ödeyemeyecek durumda bulunduğu, süreci devam ettiremeyeceği ve bu nedenlerle başvurunun reddedileceği kanaatinde ise gerekçelerini sunarak Alacaklı Kuruluşlar Konsorsiyumu nezdinde oylama yapılmasını talep edebilir. Alacaklı kuruluşlardan alacak toplamının 2/3’ünü ve AKK’ye üye kuruluşların en az ikisini temsil eden alacaklı kuruşların bu yöndeki kararıyla FYY süreci başlamadan başvuru reddedilir.
Kendisine başvurulan Alacaklı Kuruluş iletilen alacak tutarlarından oluşan dökümü 3 iş günü içinde Alacaklı Kuruluşlarla paylaşır.
Başvurudan itibaren 10 iş günü içinde AKK’ye dâhil en büyük alacaklı konumundaki banka lider banka seçilir. Seçilen lider banka sürecin işletilmesi, müzakerelerin yönetilmesi, sonuçlandırılması ve uygulamaların izlenmesinde görev yapar.
DURUMUN KORUNMASI SÜRECİ
Başvuru Bankası’na usulüne uygun bir şekilde başvuruda bulunulması ve başvurunun ilgili Alacaklı Kuruluşlarla paylaşılması ile birlikte, herhangi bir prosedüre tabi olmaksızın Durumun Korunması Süreci başlar. Alacaklı kuruluşlar konsorsiyumu durumun korunması sürecini yönetir. Bu süreçte tarafların kendi aralarında veya borçlu ile aralarındaki mevcut hukuki statünün, teminat yapısının ve ilişki düzeyinin ve borçlu ile ortaklarının malvarlıklarının, müzakere süresi boyunca korunmasını gerektiren bir süreçtir.
Borçlu bu süreç içerisinde alacaklılar arasında farklılık yaratacak hiçbir girişimde bulunamaz.
Bu süreçte alacaklıların FYY konusu alacaklarına yönelik icra takibi yapılamaz, mevcut takiplere devam edilemez ve diğer yasal yollara başvurulamaz. Ancak zamanaşımı ve hak düşürücü süreler nedeniyle hak kayıplarına yol açacak durumlar istisnadır. Ayrıca borçlunun başvuru tarihinden önce alacaklı kuruluşlarca başlatılan yasal takipler sonucu;
- Satış günü alınmışsa,
- İhalenin feshi davası devam ediyorsa,
- Borç icra taahhüdüne bağlanmışsa,
- Tasarrufun iptali davası devam ediyorsa bu işlemler FYY sürecinden etkilenmez ve durumun korunması sürecine dâhil olmaz. Ancak alacaklı kuruluşlar bunlardan feragat edebilir. (AKK’ndaki alacaklıların alacak miktarı itibarıyla alacakların 2/3’ünü oluştan alacaklı kuruluşların ve alacaklı kuruluşlardan en az ikisinin bu yöndeki kararı alınmalı)
BORÇLU İLE YAPILACAK FİNANSAL YENİDEN YAPILANDIRMA SÖZLEŞMESİ
Borçlu ile AKK üyeleri arasında çerçeve anlaşma doğrultusunda finansal yeniden yapılandırma sözleşmesi düzenlenir. Çerçeve anlaşma ve ona bağıtlanan finansal yeniden yapılandırma sözleşmesi özel hukuka tabidir.
Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmesinde;
-AKK üyesi alacaklı kuruluşların belirli bir tarih itibarıyla borçludan olan alacaklarının tespiti,
-Borçlunun geri ödeme yükümlülükleri, vade yapısı ve tutarı,
-Sözleşmeye aykırılık halleri ve bunlara ilişkin yaptırımları,
-FYY süresince uygulanacak fiyatlandırmayı(faiz, kar payı, komisyon vb.),
-İzleme kriterleri(yöntem, sıklık, içerik)
-Denetim mekanizmasının tanımı,
-Borçlunun tüm hesap ve belgelerini inceleme yetkisi,
-Genel olarak ve her bir AKK üyesi alacaklı kuruluşlar bakımından ayrı ayrı olmak üzere alacağın süreç içerisindeki teminat yapısı,
-Tarafların diğer yükümlülükleri ile AKK’nin uygun göreceği hususları düzenlenir.
FYYS’nin imzalanmasını müteakip borçlu FYYS’den kaynaklanan edimlerini yerine getirdiği sürece borçlu hakkında icra takibi yapılamaz, zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerden kaynaklı hak kayıpları hariç olmak üzere mevcut takiplere devam edilemez, yeni takipler açılamaz ve diğer yasal yollara başvurulamaz.
Son olarak çerçeve anlaşmalar BDDK’nın onayından itibaren 2 yıl içinde yapılacak yeniden yapılandırma sözleşmeleri için geçerlidir. Bu sürenin uzatılmasında BDDK yetkilidir.
