Sigortasız çalışılan dönemi sigortalı hale getirmek için açılan davadır. Bu davanın davacısı sigortalının kendisi veya mirasçılarıdır. Davalı, Sosyal Güvenlik Kurumu değil işverendir. İşverene karşı açılan davada mahkeme re’sen SGK’yı davadan haberdar edecektir. Bu ihbarla SGK hizmet tespit davası dosyasına fer’i müdahil olarak katılacaktır.
Hizmet Tespit Davası Şartları
Hizmet tespit davası açılabilmesi için gerekli şartlar şunlardır:
1.Öncelikle işçinin iş görme borcunu yerine getirmesi gerekmektedir.
2.İşçiyle işveren arasında hizmet sözleşmesi olması gerekmektedir.
3.İşçinin sigortasız çalıştırıldığının veya sigorta primlerinin eksik ödendiği durumunun SGK tarafından daha öncesinden tespit edilmemiş olması gerekmektedir.
Hizmet Tespit Davasında Süre
5510 sayılı Kanun’un 86. maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre, aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır. Kanun hükmünden de anlaşılacağı üzere hizmet tespit davalarının açılabilmesine ilişkin olarak hizmetlerin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıllık bir süre öngörülmüştür. Söz konusu beş yıllık süre hak düşürücü bir süredir.
Söz konusu beş yıllık süre, zamanaşımı süresi olmayıp hak düşürücü bir süre olduğundan davanın her aşamasında ileri sürülebileceği gibi hakim tarafından da resen dikkate alınır. Sigortalı ölmüşse murisin hak sahiplerinin hizmet tespit davasına dair hak düşürücü süresi murisin ölüm tarihinden itibaren başlar.
Hizmet Tespit Davasında İspat
İspat yükümlülüğü HMK’daki genel kurala uygun olarak, sigortalının üstündedir. Ancak Yargıtay içtihatları bu davanın işverene karşı aciz durumda olan işçiyi koruma gayesi güderek, kamu düzenini ilgilendirdiği gerekçesiyle re’sen araştırma yükümlülüğü getirmiştir. Bu sebeple işçinin, davasını mutlaka resmi belge ile ispatlamakla zorunluluğu bulunmamaktadır. Tanık dahil her türlü delille davasını ispatlayabilmektedir ancak yemin hariç tutulmuştur. Yargıtay içtihatlarında tarafların ileri sürdüğü deliller arasında bir hiyerarşi belirleyerek, eşdeğerdeki delille kanıtlama ilkesini benimsemiştir. Bu ilke uyarınca resmi belge veya yazılı bir belge ile ispat edilen bir durum tanık delili ile bertaraf edilemeyecektir.
İşveren ve Sosyal Güvenlik Kurumu hizmetin geçtiği süreyi ve ücret düzeyini kabul etseler de dava kamu düzeniyle ilgili bulunduğundan hakimin araştırmaya devam ederek gerçek durumu tespit etmesi gerekir.
Hizmet Tespit Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Hizmet tespiti davası 5510 sayılı Kanunun 101. maddesi gereğince iş mahkemelerinde açılır ve görülür. 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 5. maddesine göre, dava açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince, ikametgâhı sayılan yer mahkemelerinde açılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de görülebilir. Uygulamada hizmet tespiti davası, davalılardan birisinin ikametgahı veya davacının sigorta işlemlerini yapmaya yetkili Kurum Şubesinin bulunduğu İş Mahkemelerinde de görülebilir.
