KATALOG SUÇLAR NELERDİR?

Anasayfa » Faaliyet Alanlarımız » Ceza Hukuku

14.09.2022

523

Katalog Suç Nedir?

Katalog suçu, ceza yargılaması bakımından oldukça ciddi suçlardır. Özellikle tutukluluk için karine teşkil eden bu suçlar uygulamada sıklıkla tutuklama gerekçesi olarak gösterilmektedir.Katalog suçlar 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda bazı koruma tedbirlerinin uygulanabileceği sınırlı sayıdaki suç listelerine denmektedir. Özellikle tutuklama nedenleri için katalog suçlar büyük önem taşımaktadır.

CMK 100/3 düzenlemesinde listelenmiş olarak katalog suçlar yer alır. Bu suçların en önemli özelliği, bu suçlardan birisinin işlenmiş olması halinde şüpheli veya sanık için tutuklama nedenlerinin var kabul edilmesidir.

Tutuklama ciddi bir koruma tedbiri olup hakimin bu kararı verebilmesi için bazı somut nedenlerin varlığı gerekir.

Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre tutuklama kararı verilebilmesi için aranan şartlar şunlardır (CMK m.100):

1. Kuvvetli Suç Şüphesi: Tutuklama kararı verilebilmesi için ilk şart, şüpheli veya sanık hakkında “Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin” bulunmasıdır. Kuvvetli suç şüphesi, şüpheli veya sanığın suçu işlediğine dair yüksek bir ihtimal bulunmasıdır.

2. Tutuklama Nedeni: Tutuklama kararı verilebilmesi için kuvvetli suç şüphesi mevcut olsa bile, ayrıca bir “tutuklama nedeni” de bulunmalıdır (CMK m.100/1).

Tutuklama konusunda tali ceza davası yargılaması yapacak hakim veya mahkeme, öncelikle kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin var olup olmadığını değerlendirecektir. Şüpheli veya sanığın suç işlediğine dair kuvvetli suç şüphesi varsa, ayrıca bir tutuklama nedeni olup olmadığına bakılacaktır. Bir tutuklama nedeni de varsa, mahkeme tutuklama kararı verebilecektir.

Bir tutuklama sebebinin mevcut olduğu varsayılan haller şunlardır:

Şüpheli veya sanığın “kaçması veya kaçması şüphesini uyandıracak somut olguların varlığı” halinde bir tutuklama nedeni olduğu kabul edilir (CMK m.100/2),
Şüpheli veya sanığın “delillerin karartılacağı” konusunda kuvvetli şüphe halinin varlığı bir tutuklama nedenidir (CMK m.100/2),
Katalog suçlar, yani kanunda açıkça tutuklama sebebi olarak gösterilen suçların işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde bir tutuklama nedeninin de mevcut olduğu kabul edilir (CMK md. 100/3). Yani, katolog suçlardan birinin işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, şüpheli veya sanığın kaçacağı veya delilleri karartma ihtimalinin bulunduğu kendiliğinden varsayılır. Örneğin, kasten adam öldürme veya yağma suçu işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebepleri varsa, bir tutuklama nedeni olduğu kendiliğinden kabul edilir. Tutuklamada katalog suçların neler olduğu yazımızın ilerlen bölümlerinde açıklanmıştır.

Tutuklama kararı veren hakim bu kararını verirken bu bahsettiğimiz tutuklama nedenlerinin varlığını karar gerekçesinde tartışır. Eğer bu gerekçeler somut biçimde ortada yoksa tutuklama kararı haksız olarak verilmiş olur.

Peki katalog suçların işlevi nedir? Şöyle ki, eğer şüpheli veya sanık katalog suçlardan birisinden ötürü cezai sürece dahil olmuşsa hakimin yukarıda bahsettiğimiz tutuklama nedenlerini araştırma yükümlülüğü olmaz. Direkt olarak bu nedenleri var olarak kabul ederek tutuklama kararı verebilir.

Dolayısıyla bir karine söz konusudur. Peki kişi katalog suçlardan birisini işlemiş ancak kaçma ihtimali yoksa veya delilleri karartma gibi bir durumu yoksa ne olacak? Bu halde kişi kaçma veya delil karartma ihtimali olmadığını, müşteki üzerinde baskı kurma gibi bir durumunun olmadığını somut verilerle ispat etmelidir.

Aksi halde kişi tutuklama nedeni olmadığını ispat edemez ve karine gereği tutuklanır. Tutuklu ise tutukluluğu devam eder. Yani burada şüpheli – sanık üzerindeki ispat yükü çok önemlidir.

Kişi herhangi bir ispat sunmasa da mahkemenin de tutuklama nedeni olmadığına kanaat getirerek tutuklama kararı vermeme ihtimali vardır. Ancak uygulamada bu suçlardan yapılan çoğu yargılamada hakimlerin tutuklama kararı verme eğilimi vardır.

Katalog Suçlar Nelerdir?

Tutuklulukta sayılan katalog suçlar 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda düzenlenmiştir. Ceza Muhakemesi Kanununa göre tutuklulukta katalog suçlar şunlardır:

A) 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;

1. Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (madde 76, 77, 78),

2. Kasten öldürme (madde 81, 82, 83),

3. Silahla işlenmiş kasten yaralama (madde 86, fıkra 3, bent e) ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama (madde 87),

4. İşkence (madde 94, 95)

5. Cinsel saldırı (birinci fıkra hariç, madde 102),

6. Çocukların cinsel istismarı (madde 103),

7. Hırsızlık (madde 141, 142) ve yağma (madde 148, 149),

8. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),

9. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç, madde 220),

10. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 307, 308),

11. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315),

B) 10.7.1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları.

C) 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu.

D) 10.7.2003 tarihli ve 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar.

E) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar.

F) 31.8.1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 110 uncu maddesinin dört ve beşinci fıkralarında tanımlanan kasten orman yakma suçları.

Sayılan bu suçlar söz konusu olduğunda eğer kuvvetli suç şüphesi varsa, hakim, tutuklama nedeni olup olmadığını araştırmaksızın tutuklama kararı verebilecektir.