Süt izni kadın çalışanların ve memurların, çalışma hayatı zarfında sahip olduğu izin hakları arasındadır. Süt izni uygulamada emzirme izni ismi ile de bilinir. 657 Sayılı Kanun gereğince devlet memurları için ilk altı ay günde üç saat, sonraki altı ay günde bir buçuk saat olan süt izni, özel sektör çalışanları için bir yıl gününde bir buçuk saattir.
Süt İzni Ne Kadar?
Süt izni süresi; kadın işçiler ve kadın memurlar için iki farklı ayrımda ifade edilir. Zira kanun, memur kadın çalışanlar ile özel sektör kadın işçilerine tanınan süt izni süresinde farklı süreler düzenlemiştir. Buna göre;
- 4857 Sayılı İş Kanunu md.74 gereğince, özel sektörde çalışan kadın işçilerin bir yaşından küçük çocukları için sahip oldukları emzirme izni süresi on iki aydır. Madde metninden anlaşılacağı üzere, söz konusu çocuğun bir yaşına basması ile bu süre tamamlanır. Bu hak, yalnızca İş Kanunu’na tabi kadın çalışanlara değil, aynı zamanda İş Kanunu’na tabi olmadan çalışan kadınlara da tanınmıştır.
- Memur kadınlar için tanınan süt izni ise, doğrum sonrası annelik izni olan sekiz haftalık sürenin tamamlanma tarihinden ilk altı ay ve ikinci altı ay olmak suretiyle on iki aydır. Memurlar için tanınan emzirme süresinin, analık izni süresinden sonra başlamasından sebep işçilere kıyasla süre olarak daha fazladır.
Gebe kadın çalışanlar, doğrum öncesi ve sonrası sekizer haftalık ücretli izin hakkını haizdir. Bu süre tamamlandıktan sonra kadın çalışan, tasarrufu doğrultusunda belirli bir süre zarfında haftalık çalışma süresinin yarısını çalışabilir. Dolayısıyla doğrum yapan çalışan, kaçıncı doğum olduğuna göre değişmekle birlikte normal çalışmasının yarısı kadar çalışabilir. Bu tür bir durumda, kadın işçinin süt izni kullanabilmesi mümkün değildir.
Süt izninin senelik izinden düşürülüp düşürülmeyeceği de araştırma konusudur. Emzirme izninin yıllık izinden düşürülmesi söz konusu değildir. Emzirme izni, kadın çalışanın çocuğu ile gerekli asgari birlikteliği sağlama amacıyla düzenlendiği için iznin toplu kullanılması da söz konusu değildir. İznin toplu kullanılması, emzirme izni ile alakalı hukuki düzenlemelerin amacına ve mantığına tezat teşkil eder.
Süt İzni Günde Kaç Saat Uygulanır?
Süt izni süresi içerisinde bulunan ve süt izni hakkı olan kadın çalışanlarda, süt izninin bu süre boyunca kaç saat kullanılacağı açısından da farklılıklar mevcuttur.
1) Kamu Personelleri Süt İzninden Kaç Saat Yararlanabilir?
Kamu personellerinde analık izninin bitmesinden itibaren 1 yıl sürecek olan süt izni, ikiye ayrılmıştır ve ilk altı ay boyunca 3 saat, ikinci altı ay boyunca 1.5 saat olarak kullandırılmaktadır.
2) Özel Sektör Çalışanları Süt İzninden Kaç Saat Yararlanabilir?
Özel sektör çalışanlarında çocuk 1 yaşına gelinceye kadar uygulanacak olan süt izninde kamu personelleri açısından öngörülmüş olan ayrıma gidilmemiştir. Özel sektör çalışanları emzirme izninin tamamında yalnızca 1.5 saatlik süre hakkına sahip olabilmektedir.
Süt İznini Kullanan Çalışan Bu Sebeple İşten Çıkarılabilir mi?
Süt izni, kaynağını mevzuattan alan yasal bir haktır. Bu nedenle işveren tarafından süt iznini kullanan çalışanın işlerini eski performansına uygun bir şekilde yerine getiremiyor olması bahane gösterilmek suretiyle, süt iznini kullanan kadın çalışanın işten çıkarılması haksız bir fesih olacaktır ve bu sebeple işten çıkarılan çalışan tüm haklarını talep edebilecektir.
Aynı şekilde, işveren tarafından doğrudan süt izni bahane gösterilmese dahi işçinin süt izni süresi içerisinde işten çıkarılması halinde, işçi tarafından işten çıkarılmasının esas sebebinin süt izninin kullanılması olduğunun ispatlanmasıyla birlikte işçi kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai vb. işçilik alacaklarına hak kazanacaktır.
İşveren Tarafından Süt İzni Kullandırılmazsa Ne Yapılabilir?
Süt izni, kanundan doğan yasal bir haktır ve işverenin bu hakkı kullandırmama gibi bir lüksü yoktur. İşverenin işçisine veya yetkili amirin hiyerarşik altı olan memura süt izni kullandırmaması haklı fesih ve tüm diğer şartları oluşmuşsa tazminat(kıdem ve ihbar tazminatı gibi) sebebidir; idare hukuku açısından da kurum içi şikayet mekanizmalarına başvurulabileceği ve şartları mevcutsa görevi kötüye kullanma suçundan dolayı suç duyurusunda bulunabileceği gibi tüm yasal şartları mevcutsa tam yargı davası da açılabilecektir.
