Yabancı uyruklu eşten boşanma davası normal boşanma davasından farkı yoktur. Normal hukuk kuralları kapsamında yargılama yapılır. Fakat yabancı uyruklu eşten yurtdışında boşanacak olan kişiler, boşanmanın o ülkede kesinleşmesinden sonra Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açmaları gerekir. Direkt olarak Türkiye’de o kararlar hüküm ve sonuç doğurmaz.
Boşanma Davasında Hangi Ülkenin Hukuku Uygulanır?
Yabancı uyruklu eş ile yapılacak boşanma davalarında uygulanacak hukuk 5718 sayılı Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu (MÖHUK) hükümleri kapsamında değerlendirilmektedir. Söz konusu kanunun 14. Maddesi kademeli bir sistem öngörmüştür. Bu kanun hükmüne göre;
- İlk olarak boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümlerine ilişkin hususlarda, eşlerin müşterek milli hukuku uygulanır.
- Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutadmesken hukuku uygulanır.
- Taraflar ayrı vatandaşlıkta olmalarına rağmen müşterek mutad meskenleri bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır.
Boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri hakkında da yukarı sayılan sistem uygulanır. Aynı şekilde, ayrılık ve evlenmenin butlanı halinde de aynı kanun hükmü geçerlidir. Yabancı uyruklu eşten boşanma davasında esnasında uygulanacak hukuk Türk Hukukudur.
Evlilik Yolu ile Kazanılmış Vatandaşlık, Oturum ve Çalışma İzninin İptali
Yabancıların evlilik yolu ile Türk vatandaşlığını elde edebilmesi için önemli bazı şartlar vardır. Bu şartlar şu şekildedir:
- Bir Türk vatandaşı ile en az üç yıl evli kalmak.
- Evli kalınan süre içerisinde de;
- Aile birliği içinde yaşama,
- Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
- Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları aranır.
Bu şartların varlığı halinde yabancı uyruklu kişiler evlilik yolu ile Türk vatandaşlığı elde edebilir. Ancak bir Türk vatandaşı ile evlenmiş yabancı uyruklu kişi henüz Türk vatandaşı olmaya hak kazanamamış ise, boşanma neticesinde evlilik ile vatandaşlık kazanma imkanı sona ermektedir. Bununla birlikte, evlenme ile Türk vatandaşı olmuş bir kimsenin boşanması halinde dahi Türk vatandaşı olmaya devam etmektedir. Ancak, yabancı uyruklu eş ile Türk vatandaşı eş arasında yaşanan olayın özelliğine göre yabancı eşin oturum ve çalışma izni iptal edilebilir. Yabancı uyruklu eşten boşanma davası sonucuna göre kişi vatandaşlığını dahi kaybedebilir.
Yabancı Uyruklu Eşe Karşı Açılacak Boşanma Davalarında Görevli Mahkeme
5718 Sayılı MÖHUK’ta yabancı mahkeme ilamlarının tenfizi ve tanınması dışında, boşanma veya ayrılık davalarında görevli mahkeme konusunda bir hükme yer verilmemiştir. Ne var ki, açık bir düzenlemenin bulunmayışı yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında görevli mahkemenin tespitinde bir belirsizlik bulunduğu anlamına gelmemektedir. Zira, yabancı unsurlu boşanma veya ayrılık davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesi, bu mahkemenin kurulmadığı yerlerde ise Aile Mahkemesi sıfatıyla anılan davalara bakmakla yetkilendirilen Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
Yabancı Uyruklu Eşe Karşı Açılacak Boşanma Davalarında Yetkili Mahkeme
Yabancılık unsuru taşıyan boşanma davalarında Türk Mahkemelerinin milletlerarası yetkisi MÖHUK m.40 da; “Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder.” şeklinde düzenlenmiştir.
Görüldüğü üzere, MÖHUK m.40’da yapılan düzenleme ile yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında mahkemelerimizin milletlerarası yetkisi iç hukukumuzun yetki kurallarına bağlı tutulmuştur. Bu durumda yetkili mahkeme TMK m.168 hükmüne göre tespit edilecektir. Bu kanun hükmüne göre, yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında yetkili mahkeme;
- Eşlerden birinin yerleşim yeri,
- Veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
Öte yandan, boşanma davalarında yetki kuralı kamu düzeninden sayılmadığından yukarıda belirtilen dışında, herhangi bir yer mahkemesinde açılan boşanma davalarında, davalının yetkisizlik itirazında bulunmaması halinde bu yer mahkemesi de yetki unsuru kazanmış olmaktadır. Ancak eşlerin yurtdışında yaşadığı hallerde TMK m.168 hükmüne bakılarak yetkili mahkemeyi belirlemek mümkün değildir. Bu durumda MÖHUK m. 41 uygulama alanı bulmaktadır.
Söz konusu kanun hükmüne göre Türk vatandaşlarının kişi hâllerine ilişkin davaları, yabancı ülke mahkemelerinde açılmadığı veya açılamadığı takdirde;
- Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkemede,
- Bulunmaması hâlinde ilgilinin sakin olduğu yer,
- Türkiye’de sakin değilse Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde,
- O da bulunmadığı takdirde Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde görülür.
eşimle 4 yıldır evliyiz. Türk vatandaşlığı alabilir miyim?
Bir Türk vatandaşı ile evlilik, doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. En az üç yıldan beri bir Türk vatandaşı ile evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvurabilirler.
Başvuru tarihinden sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde aile birliği içinde yaşama şartı aranmaz.
Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyi niyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancının evliliğinin butlanına karar verilmesi halinde, Türk vatandaşlığını muhafaza edip etmeyeceği konusu Valilik aracılığıyla Bakanlıktan sorulur.
5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 16 ncı maddesi uyarınca:
Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde;
Aile birliği içinde yaşama,
Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama şartları aranır.
Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz.
Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyi niyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.