Haczedilemeyen Mal ve Haklar

Kanun koyucu, başta sosyal nedenler olmak üzere çeşitli sebeplerle, bazı hak ve malların haczedilemeyeceğini hükme bağlamıştır. Bu hükümlerin temel amacı; toplumdaki sosyal ve hukuki dengeyi sağlamak, borçlunun ve özellikle yakın çevresinin yaşamlarını idame ettirebilmesini sağlamak ve gerek ulusal hükümlerle, gerek uluslararası hükümlerle koruma altına alınmış olan temel hak ve özgürlükleri korumaktır.

Hacze Kabil Olan Mallar

Hacze kabil olan mallar, haczin konusunu oluşturur. Dolayısıyla haczin konusunu, hacze kabil olan borçlunun taşınır ve taşınmaz malları, üçüncü kişilerdeki alacakları ve diğer parasal mal varlığı değerleri oluşturur.

Hacze Kabil Olmayan Mallar

İcra ve İflas Kanunu ve takip hukuku uyarınca, asıl olan alacaklının alacağına kavuşmasını sağlamak olduğu için, kural olarak borçluların bütün mal ve hakları haczedilebilir. Bu ana kural olduğundan ötürü, bunun aksinin söz konusu olabilmesi, yani bir malın haczedilememesi için, yasal düzenlemenin bulunması zorunludur. Haczedilememezlik durumu istisnai olduğu için bu tür yasal düzenlemeler dar yorumlanmalıdır.

Maddi Hukuk Bakımından Başkasına Devri Mümkün Olmayan Mal ve Haklar Nelerdir ?

Maddi hukuk bakımından başkasına devri mümkün olmayan mal ve hakların haczi de söz konusu olmaz. Bu kural kanuna dayanır. Dolayısıyla tarafların aralarında yaptıkları sözleşmeyle bazı mal veya hakların haczedilemeyeceğini öngörmesi durumunda o mal ya da hak haczedilebilir.

Maddi hukuk bakımından başkasına devri mümkün olmayan mal ve haklara;

• Kişiyi sıkı sıkıyı bağlayan haklar,
• Ana ve babanın çocuk malları üzerindeki kullanma hakkı,
• Oturma hakkı,
• İrtifak hakları,
• Manevi tazminat istemleri,
• Ölünceye kadar bakma alacaklısının hakkı örnek olarak gösterilebilir.

İcra ve İflas Kanuna Göre Haczedilemeyen Mallar Nelerdir?

İcra ve İflas Kanununun 82. maddesine göre tamamen haczedilemeyen mal ve haklar sayılmıştır.

Haczedilemeyen mal ve hakları şunlardır:

• Devlet malları,
• Borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya,
• Borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için gerekli eşya,
• Çiftçinin malları,
• Borçlunun ve ailesinin idareleri için gerekli olan süt veren hayvanları,
• Münhasıran hayvancılık yapan borçlunun geçimi için gerekli olan hayvanlar,
• Borçlunun ve ailesinin 2 aylık yiyecek ve yakacakları,
• Borçlunun geçimi için gerekli olan bağ, bahçe ve bu işlerde kullandığı malzemeler,
• Haczolunmamak üzere kurulmuş olan ömür boyu gelirler,
• Ordu ve kolluk hizmetlerinden malul olanlara bağlanan emekli maaşları ile bir kısım maaş, tazminat ve ikramiyeler,
• Bir yardımlaşma sandığı veya cemiyeti tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bağlanan maaşlar,
• Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için ödenen tazminatlar,
• Borçlunun haline uygun evi,
• Öğrenci bursları.

Özel Kanunlarda Haczedilemeyeceği Belirtilen Mal ve Haklar

İcra ve İflas Kanunu’nun yanı sıra, bazı özel kanunlarda da haczedilemeyeceği belirtilmiş mal ve haklar vardır.

Haczedilemeyeceği özel kanunlarda düzenlenmiş mal ve haklara şunlar örnek verilebilir:

• Emekli aylıklar,
• Belediyenin kamu hizmetinde fiilen kullanılan malları,
• İl özel idarenin kamu hizmetinde fiilen kullanılan mallar,
• Köy orta malları,
• Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi’nin malvarlığı,
• Sosyal Güvenlik Kurumu’nun malları,
• Telekomünikasyon hizmetleri ile ilgili olarak abone veya kullanıcılara tahsis edilen numara ve hat kullanımı gibi intifa ve kullanım hakları.

Haczedilmezlik Şikayeti

Borçlunun haczedilemeyen bir malı haczedildiyse, kural olarak haczin öğrenildiği tarihten itibaren 7 gün içinde icra mahkemesine şikayet yoluna gidilir. Ancak şu hallerde şikayet için süre aranmaz:

• Devlet mallarının ve diğer kamu tüzel kişilerinin mallarının haczedilmesi,
• Borçlu için giyecek, yiyecek, yakacak ve yatacak eşya gibi çok gerekli eşyaların haczedilmesi ve borçlunun asgari yaşamını sürdüremez hale gelmesi.