VESAYET DAVASI VE VASİ TAYİNİ(ATANMASI)

Vesayet Davası Nedir?

Velayet altında olmayan küçüklerin ve korumak amaçlı bazı erginlerin adına yapılan hukuki işlem vesayet davasını oluşturur. Kişilerin vesayet altına alınması için tespit yapılması ve vasi olarak bir kişinin görevlendirilmesi gerekir. Bu yüzden vesayet davaları, vasi tayini davası olarak da anılır.

Vesayet davaları; basit yargılama usulüne uygun yapılırken, adli tatillere denk gelse de süreç işler. Kısıtlama kararı verildiğinde, kısıtlanan kişinin yerleşim yeri ve nüfusunun kayıtlı olduğu yerde ilan edilir. Türk Medeni Kanunu 410.maddesine göre ise; vasinin yerleşimi yerinin, vesayet makamınca izin verilmediği sürece değiştirilmesi de mümkün değildir.

Vesayeti Gerektiren Haller

Türk Medeni Kanun’a göre vesayeti gerektiren haller; küçüklük ve kısıtlanmadır.

• Küçüklük Nedeniyle Vesayet

TMK’nın 404/1. maddesine göre; “Velayet altında bulunmayan her küçük vesayet altına alınır.” denmektedir. Ancak küçüğe anne veya babası vasi olarak atanmışsa, veli sıfatını alır. Kendisine vasi atanmış küçük ergin olduğu anda, küçük üzerindeki vesayet de kendiliğinden sona erer.  Velayet altında bulunmayan 18 yaşından küçük her çocuk vesayet altına alınır. Görevlerini yaparlarken vesayeti gerektiren böyle bir hâlin varlığını öğrenen nüfus memurları, idarî makamlar, noterler ve mahkemeler, bu durumu hemen yetkili vesayet makamına bildirmek zorundadırlar.

• Kısıtlanma Nedeniyle Vesayet

Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle vesayet

TMK’nın 405/1. maddesine göre; “Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıtlanır.” denmektedir. Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedenleriyle kısıtlamaya karar verilebilmesi için akıl hastalığı veya akıl zayıflığının resmi sağlık kurulu raporu kanıtlanmış olması koşuldur. Hâkim, kısıtlamaya ilişkin karar vermeden önce, kurul raporunu gözönünde tutarak kısıtlanması istenilen kişiyi dinleyebilir.

Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıtlanır. Görevlerini yaparlarken vesayet altına alınmayı gerekli kılan bir durumun varlığını öğrenen idarî makamlar, noterler ve mahkemeler, bu durumu hemen yetkili vesayet makamına bildirmek zorundadırlar.

Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim nedeniyle vesayet

Türk Medeni Kanunu 406. maddesine göre savurganlığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşam tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini veya ailesini darlık veya yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açan ve bu yüzden devamlı korunmaya ve bakıma muhtaç olan ya da başkalarının güvenliğini tehdit eden her ergin kısıtlanır.

Savurganlığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini veya ailesini darlık veya yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açan ve bu yüzden devamlı korunmaya ve bakıma muhtaç olan ya da başkalarının güvenliğini tehdit eden her ergin kısıtlanacaktır. Savurganlığı, alkol veya uyuşturucu Madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kısıtlanmış olan kişinin vesayetin kaldırılmasını isteyebilmesi, en az bir yıldan beri vesayet altına alınmasını gerektiren sebeple ilgili olarak bir şikâyete meydan vermemiş olmasına bağlıdır.

Hürriyeti bağlayıcı ceza nedeniyle vesayet

Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkum olan her ergin kısıtlanır. Özgürlüğü bağlayıcı cezaya mahkumiyet sebebiyle kısıtlı bulunan kişi üzerindeki vesayet, hapis halinin sonra ermesiyle kendiliğinden ortadan kalkar. Cezayı yerine getirmekle görevli makam, böyle bir hükümlünün cezasını çekmeye başladığını, kendisine vasi atanmak üzere hemen yetkili vesayet makamına bildirmekle yükümlüdür.

Kişinin kendi isteği üzerine vesayet altına alınması

İstek üzerine de vasi ataması yapılabilir. Yaşlılığı, engelliliği, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat eden her ergin kısıtlanmasını isteyebilir.

Vasi Tayini Belgesi Nasıl Alınır?

Akıl sağlığının oluşması durumunda; kendi işini görmeyen ya da bakıma muhtaç kişilerin günlük yaşamlarını idame ettirebilmeleri için vasi tayini yapılır. Vesayet süresi ise; kişiye vasinin atanmasıyla birlikte 2 yıldır. Bu süre dolduğunda vasi değişimi yapılabilir.

Vasi tayin belgesi için; kişinin kendi akrabası ya da yakını, Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvuru yapar. Yani birincil derecede akrabalar vasi tayini için tercih edilen kişilerdir.  Ancak kesin kural değildir. Kişiye yakın biri de vasi olabilir.

Vasi Tayini Davası Ne Kadar Sürer?

Vesayet davası ve vasi tayini (atanması) nedir; kısıt altında bulunan ergin kişilerin ya da vesayet altında bulunmayan küçüklerin, kişisel haklarını ve menfaatlerini korumak için vesayet kurumu vardır.

Bunun yanında mahkeme kararı alınmadan küçük ve kısıtlılara için vasi atanması imkânsızdır. Vasilik davaları çoğunlukla 120 gün ila 330 gün arasında değişen sürelerde görülür.