Adi Ortaklıkta Ortakların Sorumluluğu

İki veya daha fazla kişinin ortak bir amaca ulaşmak için emek veya sermayelerini birleştirmek üzerine anlaşmaları adi ortaklığı oluşturur. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere adi ortaklığın oluşması için; en az iki tane kişinin ortak bir amaç etrafında, bir miktar mal veya emeği sarf ederek bir araya gelmiş olması gerekmektedir. Adi şirketler, gerek kuruluşlarındaki kolaylık gerekse taraflara tanıdığı serbesti konusunda ticari hayatta en sık karşılaşılan şirket türlerinden biridir, aynı zamanda tüm şirket tiplerinin temelini oluştururlar.

Adi Ortaklığın Borçlarından Sorumluluk

Adi ortaklığın bir tüzel kişiliği olmadığı için ortaklar ortaklık borçlarından şahsen sorumludur. Bu nedenle ortaklığın kendisi borçlu olamaz. Bu nedenle adi ortaklığa karşı açılacak davalarda ortakların hepsinin birlikte dava edilmesi gerekmektedir. Aynı şekilde adi ortaklık alacağı için de davayı ortaklığın değil; ortakların birlikte açması gereklidir.

Adi ortaklıkta ortaklar, ortaklık borçlarından birinci dereceden ve kendi malvarlıkları ile sorumludur. Sorumluluğun oranı ile ilgili olarak TBK md 638/3 ‘te; “Ortaklar, birlikte veya bir temsilci aracılığı ile, bir üçüncü kişiye karşı, ortaklık ilişkisi çerçevesinde üstlendikleri borçlardan, aksi kararlaştırılmamışsa müteselsilen sorumlu olurlar.” şeklinde ifade edilmiştir. Ortaklar, ortaklığın üçüncü kişilere karşı olan borcu nedeniyle malvarlıkları ile ve sınırsız olarak sorumludurlar. Yani ortaklığa karşı koymuş oldukları katılma payları ile değil, bütün malvarlıkları ile sınırsız sorumluluk söz konusudur.

Yine ortaklar borçtan müteselsilen sorumludur. Burada sözleşmeden değil, doğrudan doğruya kanundan doğan bir sorumluluk söz konusudur. Bu nedenle alacaklılar, alacağın tamamını ortakların tamamından veya her birinden talep ve tahsil edebilir.

Rücu İlişkisi

Adi ortaklıkta ortakların borçları; ortaklığa katılım payı ödeme, işlerini özen ve sadakatle yapma ve bir ortağın ortaklık işleri için yaptığı giderlerin diğer ortaklar tarafından karşılanmasıdır. Ortakların adi ortaklıktaki kazanç ve zarara katılma paylarına ilişkin bir belirleme yapılmamış ise ortakların eşit olarak sorumlu olması esastır. Ancak TBK md 623/2 hükmüne göre, “Sözleşmede ortakların kazanç veya zarara katılım paylarından biri belirlenmişse bu belirleme, diğerindeki payı da ifade eder.” Yani bir ortağın ortaklığa konu işten elde edeceği kar belli ise oluşan zarardan da aynı ölçüde sorumlu olması esastır.

Yukarıda açıklandığı üzere adi ortaklığın bir davada hasım gösterilmesi mümkün değildir. Bu nedenle tüm ortaklara karşı birlikte dava ve takip başlatılacaktır. Açılan davada hükmedilecek tutarın davalılardan müşterek ve müteselsilen alınmasına karar verilecektir. Bu noktada mahkeme tarafların anlaşmasına bakmayacaktır. Mahkeme kararı ve icra takibi sonunda ödemeyi yapan ortak diğer ortağa adi ortaklık sözleşmesindeki hükümler kapsamında rücu edecektir. Yani ödediği tutarın ortaklıktaki diğer ortağın payına karşılık gelen kısmını ortaktan talep edecektir.

Borcun Sona Ermesi

Müteselsil borç, ifa ile sona erebileceği gibi hak düşürücü sürenin geçmesi, kusursuz sonraki imkansızlık, alacaklı ve borçlu sıfatlarının birleşmesi, ibra, zamanaşımı süresinin dolması, yenileme gibi ifa dışındaki sebeplerle sona erebilir. Borcun ifa sonucu sona ermesi halinde, bu durum tüm müteselsil borçlular için sonuç doğurur. Borcun ifa dışındaki sebeplerle sona ermesi halinde ise, sona erme kural olarak, yalnızca ilgili sebep kendi bünyesinde ortaya çıkan borçlu için sonuç doğurur. İlgili sebep tüm borçlular için ortaya çıkmışsa o halde tüm ortaklar için sonuç doğuracaktır. Örneğin zamanaşımı süresi tüm borçlular için geçmişse tüm ortaklar için sonuç doğurmuş olur.