ANLAŞMALI BOŞANMA
Anlaşmalı boşanma davası, tarafların herhangi bir çekişme öne sürmeksizin, anlaşarak evlilik birliğinin sona erdirildiği bir dava türüdür. Makalemizde anlaşmalı boşanma davası ile ilgili kritik noktalara değinilmiştir.
A)Genel Olarak
Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinde sarsılmış olur. Bu halde boşanma kararı verilmesi için, hakimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hakim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü halinde boşanmaya hükmolunur. Bu halde tarafların ikrarlarının hakimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.
B) Anlaşmalı Boşanma Davası Şartları
1- Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır
MK 166/3 fıkrasına göre evlilik en az bir yıl devam etmiş olmak kaydıyla eşler bu boşanma şeklinden yararlanabilirler. Bu sürenin tespitinde evlenme tarihi esas alınır. Ayrıca tarafların fiilen bir yıl birlikte yaşamış olmaları şart değildir.
Eşlerin birlikte müracaatı veya bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi ancak duruşmada tarafın bizzat hakim tarafından dinlenmekle ve boşanma iradesinin tespit edilerek duruşma zaptına işlenmesi ile mümkündür. Gerçek boşanma iradeleri duruşmada bizzat dinlenerek tespit edileceğine göre bir yıllık sürenin tamamlanıp tamamlanmadığı da davanın açıldığı tarih itibarı ile hesaplanmalıdır.
2- Birlikte Dava Açmak veya Bir Eşin Diğerinin Davasını Kabul Etmesi
Her iki eş boşanma isteklerini aynı dilekçede belirtip imzalayabilir ve duruşmada imza ve taleplerini tekrarlayabilir. İmza ve talep sahipleri aynı celsede birlikte ve karşılıklı olarak boşanma isteklerini tekrarlamaları gerekir. Bu usul anlaşmalı boşanmanın çok önemli bir şartı olmaktadır. Eşlerden birinin tehdit veya herhangi bir baskı ile beyanda bulunmalarını önlemek için eşler aynı celsede bir sözleşme metni hazırlayıp imzalanıyormuş gibi hakimin huzurunda iradelerini beyan etmelidir.
Eşlerin birlikte dava açıp diğerinin davanın herhangi bir aşamasında boşanma yönündeki iradesini geri çekmesi halinde boşanma davasına MK 166/1 hükümlerine göre devam edilir. Bunun gibi MK 166/1 hükmüne göre açılan bir boşanma davası yargılamanın herhangi bir aşamasında tarafların sözleşme sunmaları ve hakimin de sözleşmeyi uygun bulması halinde çekişmeli olarak açılan boşanma davası MK 166/3 göre Anlaşmalı boşanma davasına dönebilir.
3- Anlaşmalı Boşanma Davası Velayet ve Mali Düzenlemelerin Hakim Tarafından Kabul Edilmesi
Taraflar iradelerini MK 184’e uygun bulan mahkeme tarafların müşterek çocukları varsa uzmanların raporlarına göre velayete ilişkin sözleşme hükmünü kabul eder veya değiştirilmesi için taraflara süre verir. Değiştirilmesine gerek duymaz ise sözleşmenin ilgili hükmünü onayladığını kararda belirtir. Çocukların velayeti ve iştirak nafakası ve varsa çocuk malları konusunda mahkeme için tarafların sözleşmeleri bağlayıcı değildir. Mahkeme sözleşmeye müdahale edebilir. Mahkeme gerekli değişikliğin yapılması için taraflara gerekli süreyi tanır ve mahkemenin öngördüğü değişiklik taraflarca kabul görmez ise boşanma davası kendiliğinden MK 166/1 hükümlerine göre çözülmek üzere çekişmeli boşanma davasına dönüşür.
Dava, çekişmeli boşanma davasına dönüştüğü zaman mahkeme taraflara delillerini bildirmeleri için süre verir.
C) Değerlendirme ve Sonuç
Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır
Taraflar mahkemede bizzat dinlenmek zorundadır. Salt vekil vasıtasıyla boşanma olmaz tarafların bizzat kendi serbest iradeleri olmalıdır
Sözleşmeyi ve duruşma zaptını tarafların bizzat imzalamaları gerekir
Taraflardan biri vesayet altında ise vasi dinlenmez anlaşmalı boşanma davası olmaz çünkü vesayet altındaki tarafın iradesini serbestçe açıklamayacağı kabul edilir
Sağır ve dilsizler vesayet altında değilse tercüman eşliğinde iradesini serbestçe açıklaması durumunda boşanma davası kabul edilir
Her hususta anlaşma sağlanmalıdır
Mahkeme tarafından taraflarca imzalanan sözleşme uygun bulunarak karara geçmelidir.
Anlaşmalı boşanma davasında kusur araştırması yapılmaz ve kararda kusur ile ilgili değerlendirmede bulunulmaz
Mahkeme, boşanma davasında şartlar mevcut ise mutlaka boşanma kararı vermelidir. Ayrılık kararı veremez
Anlaşmalı boşanma davasında taraflarca düzenlenip sunulan boşanma sözleşme dışı karar verilemez
Mal rejiminin tasfiyesi anlaşma kapsamında değildir
Mahkeme velayet konusunda yeni düzenleme yapabilir
Boşanmanın Ferileri hakim onayı olmazsa sonuç doğurmaz karar eda hükmünü taşımalıdır
Anlaşmalı boşanma davasından sonra hak ve alacak kalmaz
Anlaşmalı boşanma davasında davacı bakımından feragat mümkün ancak davalı bakımından feragat mümkün değildir.
Anlaşmalı boşanma davasında boşanma sözleşmesinin taraflarca mahkemeye sunmaları şart değildir. Mahkeme huzurunda taraflar anlaştıkları konularda beyanlarını mahkemeye sunmaları ve mahkeme huzurunda imzalamaları yeterlidir.