Evlilik sözleşmesi, evli veya evlenecek çiftlerin evlilik aşamasında ve gelecekte evliliklerinin bitmesi durumuna karşılık sıklıkla imzaladıkları bir sözleşmedir. Esasen çiftlerin sahip oldukları malların paylaştırılması konusunda anlaşmaya varılmasına dayanır. Evlilik sözleşmesi Türk Medeni Hukuku’nda mal rejimi sözleşmesi şeklinde geçer. Bu sözleşme çokça karşılaşılan ve gelecekte yaşanabilecek mal paylaşımı problemlerini çözmeye yarar.
Evlilik sözleşmesi dört türe ayrılır. Mal ortaklığı, çiftlerin bireysel veya kolektif olarak sahip oldukları tüm mallara evlilik sonrasında ortak sahip olunmasıdır. Mal ayrılığı, eşlerin kendilerine ait olan malları boşanma durumunda da koruma durumudur. Bu türde çiftler karşı taraftan herhangi bir mal almayacağı gibi kendi malını da paylaşmaz. Paylaşımlı mal ayrılığında eşler kendi tasarrufundaki mallara yine sahip olur. Buradaki fark, aitliği belirlenemeyen mallar hakkında yapılan paylaşımdır. Bu mallar çiftler arasında bir denkleştirme yapılarak paylaştırılır.
Edinilmiş mallara katılma, evlilik sözleşmesi gereği duyulmadan yapılan paylaştırma türüdür. Evlilik birliği içerisinde elde edilen malların boşanma sonrası ortak olarak paylaşılmasına dayanır. Eşlerin edindiği dört mal türü vardır. Kendi çaba ve emeği ile kazanmış olduğu edinimler, bireysel olarak sahip olduğu mal varlığından elde ettiği kazanımlar, çalışabilme yetisini kaybetme sonucu oluşan ve edinilen tazminatlar ve sosyal dayanışma ve yardımlaşmaya ait vakıf, kurum ve kuruluşlardan elde edilen gelirler.
Evlilik Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Hukukumuzda, eşler evlenmeden önce yetkili memura yapacakları yazılı beyanlarıyla ya da evlendikten sonra noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapacakları sözleşmeyle yapabilirler. Sözleşme bizzat eşler ve gerekli olan durumlarda yasal temsilcileri tarafından imza edilir. Görüldüğü üzere bu sözleşme resmi şekil şartına tabi tutulmuştur. Evlenmeden önce memura yapılan bildirim her ne kadar adi yazılı şekilde sunulsa da yine bir resmi işlem söz konusudur. Bunun dışında başka memur veya kurumların mal rejimi sözleşmesi düzenleme veya onaylama yetkisi yoktur.
Evlilik Sözleşmesi Geçerlilik Şartları
Evlilik sözleşmesinin geçerlilik şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Yukarıda yer alan 3 seçimlik mal rejiminden birini konu ediniyor olması gerekir.
- Sözleşmeyi kesin hükümsüz hale getirecek hükümler yer almamalıdır.
- Yazılı olmalıdır. Tarafların ve gerektiği durumlarda yasal temsilcilerinin imzası olmalıdır.
- Bu yazılı metin ya evlenirken nikah dairesine verilmeli ya da evlendikten sonra notere verilmelidir. Yahut evlendikten sonra noterde onaylama şeklinde yapılmalıdır.
- Tarafların evlilik sözleşmesi yapma ehliyeti bulunmalıdır.
Evlilik Sözleşmesi Sonradan Değiştirilebilir mi?
Eşler tabi oldukları mal rejimini sonradan değiştirebilirler. Hiç mal rejimi sözleşmesi yapmamışlarsa sonradan mal rejimi sözleşmesi yaparak değiştirebilirler. Yahut daha önce yapmış oldukları mal rejimi sözleşmesini gene aynı yolu izleyerek (noterden düzenleme veya onaylama suretiyle) değiştirebilirler.
Tabi bu değişiklik başka bir mal rejimi türünün seçilmesi şeklinde olur. Yani kanunda yazan mal paylaşım usullerinden birisi seçilmek zorundadır. Mal rejiminin bunlar haricinde başka şekilde değişmesi de mümkün olabilir.
Evlilik Sözleşmesinin Sona Ermesi Veya İptali Mümkün Müdür?
Kural olarak mal rejimi sözleşmesi hükümleri evliliğin herhangi bir sebeple sona ermesine kadar devam eder. Bunun dışında mal rejimi; tarafların ortak iradesiyle başka bir mal rejimine geçilirse, olağanüstü mal rejiminin şartları gerçekleştiyse veya haklı bir sebebin varlığı şartıyla eşlerden birinin talebi üzerine mevcut mal rejimi sonlandırılabilir. Ancak bu durumda sadece mal rejimi sona erer. Sona eren mal rejimi tasfiye edilene kadar sözleşme bütün hüküm ve sonuçlarını doğurur. Mal rejimi sözleşmesinin iptali hususunda özel bir düzenleme öngörülmemiştir. Ancak aşırı yararlanma ve irade sakatlıkları gibi durumlar söz konusu olduğunda sözleşmenin iptali için dava açılabilir. Bu dava için görevli mahkeme aile mahkemesidir.