İş Hukukunda Mobbing Nedir?

İş Hukukunda Mobbing Nedir?

Mobbing; literatürde psikolojik şiddet, baskı, yıldırma, rahatsızlık verme, taciz anlamlarını taşımaktadır. Mobbing (psikolojik taciz), iş yerinde, özellikle kontrolün zayıf olduğu hiyerarşik yapılarda, gücü elinde bulunduran kişinin ya da grubun, kendisiyle aynı yönde olmayan kişi veya gruplara psikolojik yollardan uzun süreli ve sistematik biçimde baskı uygulaması olarak tanımlanabilmektedir. Mobbingin en temel amacı kişiyi yapılan baskı neticesinde yıldırarak işi bırakmasını sağlamaktır.

Bir davranışın mobbing (psikolojik taciz) şeklinde değerlendirilebilmesi için bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Öncelikle davranışın, mağdurun işten uzaklaştırılması ve pasifize etme amacına hizmet etmesi gerekmektedir. Davranışların sistematik olarak mağduru işten uzaklaştırmak için yapılması gerekmektedir. Ayrıca kötü niyetli ve düşmanca tavırlar, güç eşitsizliği ve tekrar eden sürekli baskı şeklinde kendisini göstermesi gerekmektedir. Mobbing, üstten asta olabileceği gibi, asttan üste, yani çalışandan işverene yönelik de olabilmektedir.

İş yerinde mobbing yani psikolojik şiddet olarak değerlendirilecek davranışlara örnek olarak şu davranışlar gösterilebilir:

-Kişiye, işinin gerektirdiğinden fazla iş yükünün yüklenmesi, altından kalkamayacağı işlerin üzerine yıkılması,

-Kişinin dedikodusunun yapılması,

-Kişinin bir özrüyle, dış görüntüsüyle, dini inancıyla, özel yaşamıyla alay edilmesi,

-Kişinin siyasi düşüncesi nedeniyle dışlanması,

-Kişiye şiddet tehdidinde bulunulması,

-Kişinin toplum içerisinde yüksek sesle azarlanması ve diğer insanların kişiyle iletişim kurmasının engellenmesi,

-Kişinin işe gidiş-geliş saatlerinin sürekli gözlem altında tutulması ve en ufak bir durumda bunun devamlı vurgulanması,

-Kişinin yemeklerde dışlanması, diğerlerinden ayrılmış bir odada çalışmaya zorlanması,

-Kişiye lakap takılması,

-Kişinin motivasyonunun kırılmaya çalışılması,

-Kişiye cinsel tacizde bulunulması,

-Kişinin işinin sürekli değiştirilmesi, evine ya da iş yerine zarar verilmesi.

Yukarıda sayılanlar sadece örnek niteliğinde olup, bunların çoğaltılması mümkündür. Mobbing yani psikolojik taciz her somut olaya göre ve iş yerinin şartlarına göre değerlendirilmelidir. Ancak mobbing hususunda dikkat edilmesi gereken en önemli husus yukarıda sayılan veya benzeri davranışların bir kez yaşanmasının mobbing için yeterli olmayacağıdır. Mobbing oluşturabilecek davranışın sistematik bir şekilde kişinin işi bırakmasını sağlamak amacıyla yapılması gerekmektedir.

Mobbingin kişi üzerindeki etkileri oldukça fazla ve yıpratıcıdır. Kişinin mesleki benlik duygusunu zedelemesi, kişin kendisine güven duygusunu yitirmesi, kişide korku, öfke, huzursuzluk gibi duyguların doğun şekilde yaşanması, depresyon, panik atak hatta kalp krizine kadar giden sağlık sorunlarına yol açması mobbingin etkilerine örnek olarak gösterilebilir.

Mobbing(psikolojik taciz)in önlenebilmesi için iş yerlerinde bazı çalışmalar yapılabilmesi mümkündür. Bu çalışmalardan bazıları işyerindeki problemleri zamanında belirlenmesi, çalışanların başarılarının takdir edilmesi, şikâyetin adil ve tarafsız bir şekilde araştırılıp karar verilmesi ve iş çevresinin kişilerin gereksinimlerine uygun olarak düzenlenmesidir.

Mobbing yani psikolojikle karşılaşıldığı durumlarda Öncelikle iletişim kurarak sorun çözülmeye çalışılmalıdır. Mobbing uygulayan kişiye bu durumu sonlandırması gerektiğini, bunun bir çeşit taciz olduğunu belirtmeli, hatta mümkünse bir tanık eşliğinde bu tür davranışları durdurması gerektiği söylenmelidir. Bu durum iletide mobbingin yani psikolojik şiddetin ispatı açısından da son derece önemlidir.

Çalışılan kurumun yetkililerine durum bildirilmelidir.

Ayrıca yaşanılan durumda kişiye yardımcı olabilmesi için psikolojik bir yardım alınabilmektedir. Bu iş yerindeki yöneticilere de kanıt niteliğinde olabilir.

Bir iş yerinde mobbing yani psikolojik şiddet uygulanması, her işverene hem de işçiye, iş sözleşmesinin haklı nedenle derhal feshi hakkı vermektedir. İşçinin iş yerinde psikoljik şiddete maruz kalması durumunda, mobbing uygulamasına maruz kalındığını ve iş sözleşmesinin haklı nedenle derhal feshedildiğine dair ihtarnamenin işverene gönderilmesi gerekmektedir. Mobbingin ispatlanması halinde iş yerinde çalışan işçiler ve işverene karşı tazminat hakkı da mevcuttur.  Ayrıca kişilerin belirli şartlarda ayrımcılık tazminatı isteme hakkı da vardır.