Velayet Altındaki Çocuğun Yurt Dışına Götürülmesi

Velayet sorunu çocuk sahibi olan eşler için ciddi ve önemli bir sorundur. Öncelikle velayet, çocuğun bakımı, korunması ve temsil edilmesi için öngörülmüş hukuksal hakları kapsar. Yetişkin olmayan çocukların velayeti anne ve babasına aittir. Çocuğun velayeti verilirken en önemli kıstas, çocuğun üstün menfaatidir.

Çocuğun Annesi ile Seyahat maksadıyla Yurtdışına Çıkması

Velayet hakkının sadece anne tarafından kullanılması halinde, çocuğun yurtdışına çıkması sırasında velayet hakkı sahibi olmayan eşten izin alınmasına gerek yoktur. Kural böyle iken bazı ülkelerde vize alma esnasında velayet hakkı olmasa dahi diğer ebeveynden çıkış izin belgesi alınması şartı koyulmaktadır. Bu nedenle, gidilecek olan ülkenin bu konudaki tutumu söz konusu ülkenin konsolosluğundan öğrenilerek hareket edilmelidir.

Velayet Altındaki Çocuğun Yerleşmek İçin Yurt Dışına Çıkışı

Boşanma davası eşlerin evlilik birliğini sonlandırmak istediğinde açılır. Bu durumda olan eşlerin mahkeme kararı ile ayrılması sürecinde çocukların durumu da belirlenir. Çocuğun velayetini alan taraf onun bakımını üstlenir. Bunun yanı sıra velayeti almayan tarafın da çocuğa karşı sorumlulukları olur.

Çocuğun yerleşim yeri yurt dışında bir ülkeye taşındığında diğer eşin çocuğun iadesini talep etme hakkı bulunmaktadır. Bu hak, Lahey Sözleşmesi ve benzer sözleşmelere de konu olan bir haktır. Velayet altında olan çocuğun yurt dışına kaçırılması da söz konusu olabilen problemler arasındadır.

Velayete sahip olan eş diğer eşten habersiz çocuğu yurt dışına kaçırma teşebbüsünde bulunursa bunun delillerle ispatlanması gerekir. Kuvvetli şüphe niteliğinde olan delillerin sunulması neticesinde çocuğa yurt dışına çıkma yasağı konabilir.

18 Yaş Altı Çocuğun Yurt Dışına Çıkışında Muvafakatname

18 yaşın altında olan çocuğun velayetinin kimde olduğu önemlidir. Velayet çocuğun bakımı için ana babadan herhangi birine verildiğinde velayeti alan taraf çocuktan sorumlu olur. Evlilik birliği içinde çocuk ana babadan her ikisinin velayeti altındadır. Boşanan eşler için velayeti alan taraf çocuktan sorumlu olurken diğer eş de bazı sorumlulukları yerine getirmekle yükümlü olur.

Muvafakatname noter kanalı ile verilen bir izin belgesidir. Bu belge olmadığında çocuk yurt dışına çıkamaz. Noter tarafından düzenlenen belgede ana babanın ayrı olduğu durumlarda velayete sahip olmayan tarafın izin verdiğinin belgede yer alması gerekir.

Muvafakatname Geçerlilik Süresi

Yurt dışına çıkacak olan çocuk için noterde düzenlenecek olan muvafakatnamenin son 6 ay içinde hazırlanmış olması gerekir. Belge düzenlenirken ilgili kişilerin herhangi bir süre belirlemesi durumunda ise evrakın geçerlilik durumu bu süreye bağlı olur.

Çocuğun Annesi ile Yerleşmek Üzere Yurtdışına Çıkması

Velayeti alan tarafın çocuk ile ilgili her kararı istediği şekilde alabilmektedir. Velayeti  annede olan çocuğun yurtdışına yerleşmek amacıyla taşınmasında da diğer konudan bariz bir farkı olmayıp diğer eşin rızasını almadan yurtdışına yerleşebilir. Ancak velayet hakkı seyahat özgürlüğünü kapsar olsa bile diğer ebeveynin çocuk üzerindeki kişisel ilişki hakkı da zarar görmemelidir. Ama babasıyla kişisel ilişki kurulan çocuğun durumu gözden kaçmamalıdır.

Kanun koyucu, bu hususu Türk Medeni Kanunu madde 183’te düzenlemiştir: ‘’ Ana veya babanın başkasıyla evlenmesi, başka bir yere gitmesi veya ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması halinde hâkim, resen veya ana ve babadan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alır.’’Anılan madde hükmünde velayete ilişkin koşullarda değişiklik olması halinde hâkimden velayetin yeniden değerlendirilmesinin talep edilebileceği düzenlenmektedir.

Velayeti alan tarafın yurtdışına yerleşmesi de velayet hususuna ilişkin önemli bir değişikliktir. Bu halde karşı tarafın mahkemeden velayetin yeniden değerlendirilmesini isteyebileceği hususu gözden kaçırılmamalıdır.’’ Başka bir konuya dikkat çekecek olursak; çocuğun on altı yaşından küçük olup yurtdışına yerleşmek amacıyla başka ülkeye taşınması durumunda velayeti kendisinde olmayan taraf, çocuğun iadesini isteyebilir. Böyle durumlarda mahkeme, çocuğun iadesine karar verir.

Nitekim seyahat edilecek ülkeler, uluslararası hukuk anlamında kendilerini güvence altına alabilmek ve çocuğun kaçırılmadığını ortaya koyabilmek için, velayet hakkı kendisinde olmayan tarafın muvafakatini aramaktadır.