Kambiyo Senetlerinde Bedelsizlik İddiası

İcra İflas Kanunu’nun (İİK) 170/b maddesinin aynı Kanun’un 72. maddesine yaptığı yollama gereğince kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte de menfi tespit davası açılabileceği açıkça anlaşılmaktadır. İİK’nin 72/1 maddesi, “Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tesbit davası açabilir” hükmünü haizdir. Buna göre borçlu, henüz aleyhine başlatılmış bir icra takibi yokken alacaklıya karşı borçlu bulunmadığının tespiti için menfi tespit davası açabileceği gibi aleyhine icra takibine başlanmasından sonra da menfi tespit davası açması mümkündür.

Bedelsizlik iddiasının İleri Sürülmesi

Bedelsizlik iddiası, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (6102 sayılı TTK) 687. maddesi anlamında bir kişisel def’idir. Bedelsizlik bir kişisel def’i olduğundan düzenleyen tarafından kural olarak ancak senet lehtarına karşı ileri sürülebilir. Ancak borçlu, hamilin senedi bilerek kendi zararına devraldığını kanıtlamak şartıyla hamile karşı da bedelsizlik def’ini ileri sürebilir.

Takipten Önce Açılacak Bedelsizlik Davası

Çekte bedelsizlik iddiası ve menfi tespit davası icra takibinden önce açıldığında icra takibi hem durmaz hem de bu dava nedeni ile icra takibi de engellenmez. Dava açan tarafın ihtiyati tedbir kararı talep etmesi durumunda ise kendisi açısından hukuki yarar olur. Bu tür bir işlem yapılmak istendiğinde ise mahkemeye bir teminat yatırılması ve bunun ardından da ihtiyati tedbir kararı kondurulması talep edilebilir.

Bedelsizlik iddiasında bulunan ve dava açan taraf kendisine karşı bir takip işlemi uygulanmasını istemediği takdirde bir teminat göstermek durumundadır. Bu teminat miktarı ise %15’ten az olamaz. Bu teminat miktarı mahkemeye yatırıldığında ise ihtiyati tedbir kararı çıkartılabilir.

Takipten Sonra Açılacak Bedelsizlik Davası

Çekte bedelsizlik iddiası ve menfi tespit davası takipten sonra da açılabilir. Bu durumda çek borçlusu olan kişinin kendisine karşı başlatılacak takibin ardından bedelsizlik iddiasına istinaden dava açması gerekir. Borçlu olmadığını tespit ettirmek için açılacak bu davada bedelsizlik iddiasına göre hareket edilir.

İcra takibi yapılmadan önce veya yapıldıktan sonra bir menfi tespit davası açılacak ise mahkemenin vereceği ihtiyati tedbir kararının niteliği önemli olur. İcra takibi öncesi bu tür bir dava açılmışsa mahkeme alacağın en az %15’i kadarına teminat gösterilmesini isteyebilir. Bu durumda teminat miktarının mahkemeye yatırılması gerekmektedir. Mahkeme icra takibinin durması yönünde ihtiyati tedbir kararı verebilir.

Bunun yanı sıra icra takibinden sonra bir menfi tespit davası açılmış ise ihtiyati tedbir kararı alınması takibi durdurmak için yeterli olmaz. Borçlunun da bu süreçte yapabilecekleri arasında ihtiyati tedbir yolu kullanılarak icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesi yönünde karar alınmasını isteyebilir. Bunu isterken de alacağın %15’inden az olmayacak şekilde teminat göstermelidir.