ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇU
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇU, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun dokuzuncu bölümünde “özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar” başlığı altında madde 134’ te düzenlenmiştir. Kanun hükmü şöyledir:
TCK MADDE 134
Özel hayatın gizliliğini ihlal
Madde 134-
(1) Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
Günümüzde teknolojinin her alanda hızla gelişmesi ve gelişen teknolojinin insanlar tarafından yaygın olarak kullanılmaya başlanması birçok olumlu ve olumsuz sonucu beraberinde getirmiştir. Kişilerin özel hayatlarına dair önemli verilerini ve bilgilerini internet ortamına aktarılması, bu verilerin veya bilgilerin 3. kişiler tarafından ele geçirilmesi ve ifşa edilmesi riskini doğurmuştur. Bu doğrultuda yasalarımız özel hayatın korunmasını güvence altına almış ve kanuna aykırı hareket edenleri belirli yaptırımlarla karşı karşıya bırakmıştır. Örneğin failin eski eşinin özel fotoğrafını intikam almak amacıyla sosyal medyada paylaşması özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturmaktadır.
KORUNAN HUKUKİ YARAR
Kanunda özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun belirli bir yaptırıma tabi kılınması ile korunan hukuki fayda özel yaşamın korunması ve özel hayata saygı duyulmasıdır. Anayasamızın 20. maddesi uyarınca; “Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.” Görüldüğü üzere özel hayatın gizliliği, anayasamız ile de güvence altına alınmıştır.
SUÇUN FAİLİ VE MAĞDURU
FAİL
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda fail için özel bir düzenleme bulunmamakta olup; herkes bu suçun faili olabilmektedir. TCK 137 hükmü uyarınca failin kamu görevlisi olması ve bu görevin verdiği yetkiyi kötüye kullanarak suçu işlemesi halinde verilecek ceza arttırılmaktadır. Yine failin belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu işlemesi, cezanın artırım sebebidir.
MAĞDUR
Kanunda bu suçun mağduruna ilişkin olarak herhangi özel bir düzenleme bulunmamakta olup; herkes bu suçun mağduru olabilmektedir. Suçun mağduru sadece yaşayan insanlar olabilir. Ölmüş kişilere karşı bu suçun işlenebilmesi mümkün değildir. Ölmüş kişilere karşı şartların sağlanması halinde TCK Madde 130 “kişinin hatırasına hakaret suçu” söz konusu olacaktır.
SUÇUN MADDİ UNSURU
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun düzenlendiği TCK Madde 134’ te iki fıkra bulunmakta olup; birinci fıkrada özel hayatın gizliliği üzerinde durulmuştur. Hükmün ikinci fıkrasında ise özel hayatın gizliliğinin ihlalinin ifşa edilmesine değinilmiştir.
Özel Hayatın Gizliliğinin İhlal Edilmesi (TCK Madde 134/1)
Kanun hükmünün ilk fıkrası uyarınca suçun maddi unsuru; failin, kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal etmesi ile oluşur. Bilinen ve bilinmesi için ekstra bir çaba gerektirmeyen olaylar gizlilik kapsamında değerlendirilmemektedir. Kanun maddesinde herhangi somut bir hareket ifade edilmemiş olup; suç serbest bir suçtur. Bu kapsamda fail, birçok eylem ile bu suçu işleyebilir. Örneğin failin, evinin duvarından delik açarak yan tarafında oturan komşusunu gözetlemesi özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturur. Fail aynı zamanda görüntü veya ses kaydı alır ise verilecek ceza arttırılmaktadır.
Özel Hayatın Gizliliğinin İfşa Suretiyle İhlal Edilmesi (TCK Madde 134/2)
Kanun maddesinin ikinci fıkrası uyarınca suçun maddi unsuru; failin kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa etmesi ile oluşur. İfşa etmek kelime anlamı olarak gizli bir şeyi ortaya dökmek, açığa vurmak ve yaymaktır. Bu kapsamda en çok karşılaşılan örnek; mağdurun rızası ile çekindiği çıplak fotoğrafının, fail tarafından rızaya aykırı olarak sosyal medyada paylaşılmasıdır. Suçun oluşabilmesi için mutlaka görüntü veya seslerin ifşa edilmesi gerekir. Görüntü veya ses dışındaki başkaca verilerin ifşası bu suçu oluşturmaz.
SUÇUN MANEVİ UNSURU
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, sadece kasten işlenebilir. Kast, kanunun suç olarak kabul ettiği bir fiilin ve onu meydana getirecek hareketin neticesini bilerek ve isteyerek işleme iradesidir.
HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
Özel Hayatın gizliliğini ihlal suçunda fail, eğer TCK 24/1 maddesi uyarınca kanun hükmünün yerine getirilmesi için eylemde bulunuyor ise bu durum failin cezai sorumluluğunu ortadan kaldırır. Örneğin 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 140. Maddesi uyarınca bazı suçların işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebepleri bulunması ve başka suretle delil elde edilememesi halinde, şüpheli veya sanığın kamuya açık yerlerdeki faaliyetleri ve işyeri teknik araçlarla izlenebilir, ses veya görüntü kaydı alınabilmektedir. Yine CMK Madde 114 hükmü uyarınca yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makul şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait değerli yerler aranabilmektedir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda, mağdurun açık veya örtülü rızasının bulunması da hukuka uygunluk sebebidir; çünkü kişiler özel hayatlarına dair gizli bilgileri, görüntüleri ve sesleri istedikleri kişi ile paylaşabilirler.
SUÇUN NİTELİKLİ (AĞIRLAŞTIRILMIŞ) HALLERİ
Suçun ağırlaştırılmış hallerine TCK 137’ de yer verilmiş olup; kanun hükmü şöyledir:
TCK MADDE 137
Nitelikli haller
Madde 137-
(1) Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçların;
a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
TCK 137 hükmü uyarınca suçun kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi veya suçun belirli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde faile verilecek ceza yarı oranında arttırılmaktadır.
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
TEŞEBBÜS
Teşebbüs, failin suç işlemek üzere icra hareketlerine başlamış olması karşısında elinde olmayan sebeplerle arzu ettiği sonucu gerçekleştirememesi halidir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda, icra hareketleri belli kısımlara bölünebiliyor ise teşebbüs mümkün olabilir. Örneğin mağdurun kendi rızası ile çekindiği çıplak fotoğrafının, fail tarafından rızaya aykırı bir şekilde internette paylaşılacağı esnada internetin bozulması ve failin bu sebeple eylemini tamamlayamaması halinde suç teşebbüs aşamasında kalmıştır.
İŞTİRAK
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, iştirak bakımından herhangi bir özellik arz etmemektedir. Mağdura karşı bu suçu gerçekleştiren birden fazla kişi söz konusu olur ise, bu eylemi gerçekleştiren bütün kişiler birlikte fail olarak kabul edilirler ve her bir fail bu suçtan ayrı ayrı cezalandırılır. Suça azmettiren veya yardım edenler de suçtan ceza alırlar.
İÇTİMA
Fail eylemin icrası kapsamında aynı mağdura farklı zamanlarda birden fazla kez bu suç eylemini gerçekleştirir ise bu durumda faile TCK m. 43 “zincirleme suç” hükümleri uygulanır. Failin ses veya görüntünün ifşa etmesi aynı zamanda hakaret suçunu da oluşturuyor ise bu durumda fikri içtima kuralı uygulanır ve fail iki suçtan en ağır cezayı gerektiren suçtan ceza alır. Özel hayatın gizliliğini ihlal eden fail; bu görüntüleri ifşa edeceğinden bahisle mağdura şantaj uygularsa, faile hem şantajdan hem de özel hayatın gizliliğini ihlal suçundan dolayı ceza verilir.
SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMANIN YAPILMASI
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun soruşturması ve kovuşturması şikâyete tabidir. Suçtan zarar gören mağdur, fiili ve faili öğrendiği andan itibaren 6 ay içinde şikâyet hakkını kullanmalıdır.
UZLAŞMA
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, uzlaşma hükümleri kapsamındadır. Mahkemenin soruşturma veya kovuşturma evresinde uzlaştırma prosedürünü uygulanması, uzlaşmanın sağlanamaması durumunda yargılamaya devam edilmesi gerekir.
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun yargılamasında görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesidir.
