İşçiler, çalıştığı veya yaptığı işin niteliği ve işyeri koşullarından kaynaklanan nedenlerle işyerinde daima meslek hastalıkları ile karşı karşıyadır.
5510 Sayılı Kanun md. 14/1’e göre Meslek hastalığı, sigortalının, çalıştığı ya da yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici ya da sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik hâlleridir.
Meslek Hastalığı Unsurları
- Meslek hastalığı, işçinin yürüttüğü iş sebebiyle ortaya çıkmalıdır. Yani sigortalının uğradığı zarar ile meslek hastalığı arasında uygun nedensellik bağı bulunmalıdır.
- Hastalığa yakalanmış kişinin sigortalı olması gerekmektedir. Sigortalı değilse o zaman sigortalılığın tespiti davası açılması gerekir.
- Hastalık, işin niteliği veya işin yürütüm şartlarına bağlı olarak ortaya çıkmalıdır.
- Hastalık, işçiyi bedensel veya ruhsal açıdan etkileyerek bir engelliliğe yol açmalıdır.
- İşin yürütülmesi sırasında gerçekleşmiş olmalıdır.
- Meslek hastalığı, Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Yönetmeliği ve Tüzüğünde yer alan hastalıklardan olmalıdır.
- Hastalık, SGK sağlık raporuyla veya mahkemede açılan bir tespit davasıyla saptanmalıdır.
- Meslek hastalığı, işçinin belli bir devamlılık arz eden çalışma sürecinde ortaya çıkmalıdır. Ani veya tesadüfi gelişen olaylar neticesinde işçinin bedensel veya ruhsal zarar görmesi “iş kazası” olarak kabul edilir. Bu durumda iş kazası nedeniyle tazminat davası açılır. Meslek hastalığı ise belli bir süre sonunda yavaş yavaş bedensel ve ruhsal zararların gelişmesidir.
Meslek Hastalıkları Nelerdir?
Meslek hastalıkları Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nün 5. Maddesi ile sıralanmıştır. Söz konusu tüzüğün ekinde bulunan A,B,C,D,E tabloları ile de ayrıntılı olarak geçici, tam ve hangi oranlarda mesleki hastalığa sahip olunduğu belirlenmiştir.
- Baş arızaları (kafa kemikleri, nöroloji, nöröşirürji, psikiyatri arıza ve hastalıkları)
- Göz arızaları
- Kulak arızaları
- Yüz arızaları
- Boyun arızaları
- Göğüs hastalıkları
- Omuz ve kol arızaları
- El bileği ve el arızaları
- El parmakları arızaları
- Omurga arızaları
- Karın hastalık ve arızaları,
- Pelvis ve alt ekstremite arızaları
- Endokrin, metabolizma, kollagen doku, periferik damar hastalıkları, hematolojik ve romotoid hastalıklar
- Deri arızaları ve yanıklar.
Meslek Hastalıkları Nasıl Tespit Edilir?
Meslek hastalığına maruz kalan işçinin meslekte güç kayıp oranının öncelikle tespit edilmesi gerekir. İşveren meslek hastalığına tutulan işçinin bu durumunu öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma bildirmek zorundadır. Meslek hastalığının SGK’ya bildirilmesi üzerine SGK müfettişleri soruşturma yoluyla gerekli kontrol ve denetimleri yapar (5510 sayılı kanun m.14).
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 40. maddesine göre sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğu şu şekilde tespit edilir:
1-)SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları, yani Sağlık Bakanlığı Meslek Hastalıkları Hastaneleri veya devlet üniversitesi hastaneleri tarafından usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurumu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu SGK Sağlık Kurulu tarafından meslek hastalığı ve maluliyet oaranı (mesleki güç kayıp oranı) tespit edilir.
2-)SGK gerekli gördüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin inceleyerek de SGK Sağlık Kurulu tarafından meslek hastalığı ve maluliyet oranı tespit edilebilir.
Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat
Meslek hastalığı sebebiyle tazminat davası açıldığı takdirde; sigortalı çalışanın tedavi giderleri, durumu nedeniyle çalışamadığı sürede mahrum kaldığı kazancı, gelecekte çalışma gücünün kaybından ötürü sarsılan ekonomik menfaatleri talep edilir. Meslek hastalığı nedeniyle tazminat davası neticesinde ödenecek miktar, SGK tarafından ödenen miktardan eksik kalan tutar ile sınırlıdır. Söz konusu tutar belirlenirken sigortalı çalışanın son aylık geliri, işçi ve işverenin kusur dereceleri ve maluliyet oranı dikkate alınır.
Meslek hastalığı nedeniyle yaşanan ruhsal acı, keder ve ıstırap nedeniyle manevi tazminat talebi de ileri sürülebilir. Manevi tazminat sadece hastalığı yaşayan kişi tarafından değil, hastalıktan ötürü manevi anlamda zarar gören yakınları tarafından da ileri sürülebilir. Yaşanan hastalığın meydana gelmesindeki kusur, tarafların gelir durumu ve kişinin yaşadığı manevi elem gibi faktörler göz önünde bulundurularak manevi tazminat tutarı hesaplanır.
Meslek Hastalığı Tazminat Davasında Zamanaşımı
Meslek hastalığı tazminat davası zamanaşımı süresi 10 yıldır (6098 sayılı Borçlar Kanunu m.146).
Tazminat davası zamanaşımı süresi failin ve zararın öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Meslek hastalığı tazminat davasında zararın öğrenilmesi kavramı zamanaşımının başlangıcı açısından oldukça önemlidir. Özellikle bedensel zararlarda ancak bakım ve tedavi neticesinde düzenlenen doktor raporuyla zarar belirli bir netliğe ulaşır. Bedensel zararın gelişim gösterdiği hallerde zamanaşımı başlangıcı olarak “gelişimin tamamlandığı” tarih dikkate alınır. Değişen ve gelişen bir durumun söz konusu olmadığı meslek hastalıklarında zamanaşımı meslek hastalığının tespit tarihinde başlar.
