Rüşvet Yolsuzluk Suçu
Failin görevi gereği yapması gereken bir işi yapmaması ya da yapmaması gereken bir işi yapması için yarar sağlaması durumunda rüşvet suçu oluşacaktır.
5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 12. maddesi uyarınca; rüşvet suçunun yargılanmasında ağır ceza mahkemesi görevlidir.
Rüşvet alma bakımından fail, kural olarak yalnızca TCK’nın 6. maddesinin 1. fıkrasının c bendi kapsamına giren bir kamu görevlisidir. Bununla birlikte, 5237 sayılı TCK’nın 252. maddesinin 4. fıkrası ile suçun faili olabilecek kişilerin kapsamı genişletilmiştir. Bu fıkra hükmü ile, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler, kooperatifler ya da halka açık anonim şirketlerle hukuki ilişki tesisinde veya tesis edilmiş hukuki ilişkinin devamı sürecinde, bu tüzel kişiler adına hareket eden kişilerin görevinin gereklerine aykırı olarak yarar sağlanması hâlinde de rüşvet alma suçunun faili olabilmesine olanak sağlanmıştır.
TCK’nın 252. maddesinin 2. fıkrasına göre rüşvet alan veya bu konuda anlaşmaya varan kişinin, yargı görevi yapan, hakem, bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması hâlinde, birinci fıkraya göre verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.
Rüşvet vermede fail, herhangi bir “kimse” olabilir. Yasada rüşvet verme açısından failde bir nitelik aranmamıştır.
Yarar kamu görevlisinin kendisine sağlanabileceği gibi, onun bilgisi dâhilinde üçüncü şahsa da temin edilebilir. Elde edilecek menfaatin fiilen alınmış olması şart değildir. Alınması veya rüşvet anlaşmasının yapılması ile fiil tamamlanmış olur. Bu nedenle failin, muhatap kamu görevlisine sağlamak istediği yararın cins, değer ve miktarını belirtmeksizin rüşvet teklif ve önerisinde bulunduğunda da rüşvet suçu oluşur.
Rüşvet alma suçu görevi kötüye kullanma suçunun özel bir şekli olması nedeniyle rüşvet alma suçunun varlığı halinde, ayrıca görevi kötüye kullanma suçundan ceza verilmez.
Rüşvet suçu, 5271 sayılı CMK’nın 100. maddesindeki tutuklama nedeni var sayılan suçlar; 135. maddesindeki dinleme, kayda alma ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesine ilişkin hükümlerin uygulanacağı suçlar ve 139. maddedeki gizli soruşturmacı görevlendirilecek suçlar içerisine alınmamıştır.
Ancak rüşvet suçu, CMK’nın 140. maddedeki teknik araçlarla izlenecek katolok suçlar ile CMK’nın 128. maddesi kapsamında sayılan katolok suçlar içerisinde olup, bu maddeler gereğince şüpheli veya sanığın kamuya açık yerlerdeki faaliyetleri veya işyeri teknik araçlarla izlenebilir, ses ya da görüntü kaydı alınabilir ayrıca soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan elde edildiğine dair kuvvetli şüphe sebebi bulunan hallerde, şüpheli veya sanığa ait; a) Taşınmazlara, b) Kara, deniz veya hava ulaşım araçlarına, c) Banka veya diğer malî kurumlardaki her türlü hesaba, d) Gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki her türlü hak ve alacaklara, e) Kıymetli evraka, f) Ortağı bulunduğu şirketteki ortaklık paylarına, g) Kiralık kasa mevcutlarına, h) Diğer malvarlığı değerlerine, elkonulabilir. Bu taşınmaz, hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerinin şüpheli veya sanıktan başka bir kişinin zilyetliğinde bulunması halinde dahi, elkoyma işlemi yapılabilir.
Rüşvet suçundan elde edilen yarar, TCK’ nın 55. Maddesi gereği “kazanç müsaderesi” ne konu olacaktır.
