Ceza Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi

Mahkeme tarafından verilerek kesinleşen bir hükümle ilgili olarak, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda belirlenen hallerde (CMK md.311) hükümlü lehine veya aleyhine olarak yeniden yargılama yapılmasına “yargılamanın yenilenmesi” veya “iade-i muhakeme” denilmektedir.

Kesin hükümle sonuçlanmış bir uyuşmazlık kural olarak yeniden yargılama konusu yapılamaz. Bu nedenle, yargılamanın yenilenmesi olağanüstü bir kanun yoludur.

Yargılamanın Yenilenmesi Başvuru Süresi Nedir?

Yargılamanın yenilenmesi kanun yolu, talep üzerine işletilir. Talep olmadan mahkemenin kendiliğinden harekete geçerek kesinleşen hüküm ile ilgili yeni bir yargılama yapması mümkün değildir. Hükmün cezaevinde infaz edilip edilmemesi, hükümlünün ölümü, kesinleşen hüküm nedeniyle henüz yakalanmamış olması yargılamanın yenilenmesine engel değildir (CMK md.313).

Yargılamanın yenilenmesi talebi herhangi bir süreye bağlı olmadan ileri sürülebilir. Olağanüstü bir kanun yolu olması nedeniyle herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süre öngörülmemiştir. Kesinleşen bir hüküm ile ilgili kanuni diğer koşullar varsa her zaman iade-i muhakeme başvurusu yapılabilir.

Yargılamanın Yenilenmesi Talebi

Yargılamanın yenilenmesi talebi 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 317. maddesi 2. fıkrası gereğince istemin yasal nedenleriyle dayandığı delilleri içermelidir. Başvuru yazılı olarak yapılmalıdır. Yargılamanın yenilenmesi talebi kural olarak hükmü veren mahkemeye yapılmaktadır.

Hükümlü Lehine Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri

“Yeni delil” veya “yeni olay” ortaya çıkması dışında, kesinleşen bir hükümle sonuçlanmış bir dava, aşağıda yazılı hallerde “hükümlü lehine” olarak yargılamanın yenilenmesi yoluyla tekrar görülür:

Yargılamada Sahte Belge Kullanılması (CMK md.311/1-a):

Duruşmada kullanılan ve hükmü etkileyen bir belgenin sahteliği anlaşılırsa yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulabilir. Sahteliği ispat edilen belge hükme esas alınmış ise, yeniden yargılanma talebinde bulunulabilir.

Gerçeğe Aykırı Tanıklık veya Bilirkişilik Yapılması (CMK md.311/1-b):

Yemin verilerek dinlenmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmü etkileyecek biçimde hükümlü aleyhine kasıt veya ihmal ile gerçek dışı tanıklıkta bulunduğu veya oy verdiği anlaşılırsa yeniden yargılanma talebinde bulunulabilir.

Hakimin Görevini Yerine Getirirken Suç işlemesi (CMK md.311/1-c):

Hükme katılmış olan hakimlerden biri, hükümlünün neden olduğu kusur dışında, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkumiyetini gerektirecek biçimde görevlerini yapmada kusur etmiş ise, yeniden yargılanma (İade-i Muhakeme) talebinde bulunulabilir.

Mahkumiyet Hükmünün Dayanağı Olan Başka Bir Hükmün Ortadan Kalkması (CMK md.311/1-d):

Ceza hükmü, hukuk mahkemesinin bir hükmüne dayandırılmış olup da bu hüküm kesinleşmiş diğer bir hüküm ile ortadan kaldırılmış ise, hükümlü yeniden yargılanma talebinde bulunabilir. Ceza yargılamasında, delil serbestisi ilkesi mevcuttur. Bu nedenle, başka bir mahkeme tarafından verilen karar da ceza mahkemesi tarafından delil kabul edilerek hükme esas alınabilir. Ancak, ceza mahkemesi tarafından hükme esas alınan başka mahkemenin kararı, herhangi bir nedenle ortadan kalkarsa yeniden yargılanma başvurusunda bulunulabilir.

AİHM Kararı ile Hak İhlalinin Tespit Edilmesi (CMK md.311/1-f):

Ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin ve hükmün bu aykırılığa dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması. Bu hâlde yargılamanın yenilenmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde istenebilir.

Hükmün infaz edilmiş olması veya hükümlünün ölümü, yargılamanın yenilenmesi istemine engel olmaz. Bu durumda ölenin eşi, üstsoyu, altsoyu, kardeşleri yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunabilirler. Bu kişilerin yokluğu hâlinde, Adalet Bakanı da yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunabilir.

Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri

Kesinleşen bir hükümle sonuçlanmış olan bir dava aşağıda yazılı hallerde sanık veya hükümlünün aleyhine olarak yargılamanın yenilenmesi yolu ile tekrar görülür:

Sahte Belge Kullanılması (CMK md.314/1-a):

Duruşmada sanığın veya hükümlünün lehine ileri sürülen ve hükme etkili olan bir belgenin sahteliği anlaşılırsa, hükümlü aleyhine yargılamanın yenilenmesi başvurusu yapılabilir.

Hakimin Hükümlü Lehine Görev Kusuru İşlemesi (CMK md.314/1-b): H

ükme katılmış olan hakimlerden biri, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkûmiyetini gerektirecek nitelikte olarak görevlerini yapmada sanık veya hükümlü lehine kusur etmiş ise, hükümlünün aleyhine yargılamanın yenilenmesi kanun yoluna gidilmesi mümkündür.

Sanığın İkrarı (CMK md.314/1-c):

Sanık beraat ettikten sonra suçla ilgili olarak hâkim önünde güvenilebilir nitelikte ikrarda bulunmuşsa, sanık aleyhine yargılamanın yenilenmesi başvurusunda bulunulabilir. Ancak, sanığın gazete, tv, radyo veya sosyal medya ortamında suç ikrarında bulunması yargılamanın yenilenmesi nedeni değildir.