Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası; evlilik birliğinin ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olması halinde, kural olarak kusursuz veya daha az kusurlu eşin diğer eşe açtığı bir çekişmeli boşanma davası türüdür (MK m.166/1). Bu dava türüne uygulamada, “evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanma davası” veya “çekişmeli genel boşanma davası” da denilmektedir.
Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanma Davası Şartları
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanma davası, Medeni Kanun m.166’da şu şekilde düzenlenmiştir:
Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen hallerde, davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır. Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir.
Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu halde boşanma kararı verilebilmesi için, hakimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hakim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü halinde boşanmaya hükmolunur. Bu halde tarafların ikrarlarının hakimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.
Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi halinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması (şiddetli geçimsizlik) nedeniyle boşanma kararı verilebilmesi için şu üç şartın bir arada bulunması gerekir:
- Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması gerekir.
- Evlilik birliğinin temelinden sarsılması ortak hayatı çekilmez hale getirmelidir.
- Davacının kusuru daha ağır ise, davalının boşanmaya itiraz etmemiş olması veya itirazın kabul görmemiş olması gerekir.
Şiddetli Geçimsizliğe Neden Olan Olaylar Nelerdir?
Şiddetli geçimsizliğe neden olan olaylar daha önce de belirttiğimiz üzere Medeni Kanun’da tek tek sayılmamıştır. Ancak Yargıtay içtihatlarına en çok yansıyan ve meslek hayatımızda en sık karşılaştığımız olaylar aşağıda kısaca açıklanmıştır.
Zorla Cinsel İlişki Yaşamak:
Zorla cinsel ilişki yaşamak boşanma sebebi oluşturur. Evlilikte taraflardan birisinin zoruyla cinsel birliktelik yaşanması veya bir tarafın istemediği şekilde cinsel ilişki kurulması cinsel şiddet olarak değerlendirilir. Eşe karşı cinsel şiddet uygulanması evlilik birliğin temelinden sarsan bir boşanma sebebidir. Bunun yanında zorla cinsel ilişki yaşamak Türk Ceza Kanunu’ndaki cinsel saldırı suçuna da vücut verir ve zorlayan eşin hapis cezası alması sonucunu doğurur.
Aşırı Borçlanmak:
Aşırı borçlanmak sıkça karşılaşılan boşanma sebeplerinden birisidir. Eşlerden birisinin aile ekonomisini düşünmeksizin aşırı borç altına girmesi ve ailesini zor duruma düşürmesi ekonomik şiddet olarak değerlendirilir ve evlilik birliğini temelinden sarsan bir boşanma sebebi olarak sayılır.
Sosyal Medya (Facebook, İnstagram, Twitter) Bağımlılığı:
Sosyal medya bağımlılığı son zamanlarda en sık karşılaşılan boşanma sebeplerinden birisidir. Eşlerden birisi sosyal medya sitelerinde gereğinden fazla vakit geçirerek eşini ve çocuklarını ihmal ediyor ise ve bu durum ortak hayatı çekilmez hale getiriyorsa boşanma sebebi oluşturabilmektedir.
Eşin Dedikodusunu Yapmak ve Eşi Toplum Önünde Küçük Düşürmek:
Eşin dedikodusunu yapmak ve eşi toplum önünde küçük düşürmek boşanma sebebidir. Eşin çok kilolu veya çok zayıf olması nedeniyle dalga geçilmesi, eşe karşı sürekli hakaret edilmesi bu duruma örnek gösterilebilir.
Ağız, Ayak Kokusu ve Ter Kokmak:
Ağız, ayak kokusu ve ter kokmak Yargıtay içtihatlarına göre boşanma sebebi oluşturabilir. Eşlerden birisinin sürekli diğer eşi rahatsız edecek şekilde ter kokması, ağız ve ayak kokusunun bulunması bir boşanma sebebi olarak sayılmıştır. Ancak burada en önemlisi kokunun nedeninin bir hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı, hastalığın bir tedavisinin bulunup bulunmadığı, eşin bu tedaviye olumlu bakıp bakmadığıdır.
Eşin Telefonunun Sürekli İzinsiz Karıştırılması:
Eşin telefonunun sürekli izinsiz karıştırılması boşanma sebebi oluşturur. Bu davranış ayrıca TCK anlamında da özel hayatın gizliliğini ihlal suçuna vücut verebilir.
Aşırı Kıskançlık:
Aşırı kıskançlık durumunun evlilik birliği içerisinde söz konusu olması durumunda bu durumdan mağdur olan eş, aşırı kıskançlık hususunu mahkeme önünde ispatlayarak boşanma kararı verilmesini isteyebilir. Burada da en önemlisi olan nokta kıskançlık durumunun ortak hayatı çekilmez hale getirmesidir.
Eşe Karşı Fiziksel, Psikolojik veya Ekonomik Şiddet Uygulanması:
Eşe karşı fiziksel, psikolojik ve ekonomik şiddet uygulanması boşanma sebebidir. Eşlerden birisini diğerine karşı fiziksel şiddet uygulaması, eşini dövmesi evlilik birliğini temelinden sarsar. Fiziksel şiddete ve dayağa maruz kalan eş bu durumu belgelemek için öncelikle hastaneden bir darp raporu almalıdır.
Eşe kötü muamelede bulunulması, hakaret edilmesi, rencide edilmesi psikolojik şiddet oluşturur ve boşanma sebebidir. Ayrıca kazanılan paradan diğer eşe verilmemesi, ailenin ve evin maddi ihtiyaçlarının aksatılması, eşe harçlık verilmemesi ekonomik şiddete neden olan olaylardır ve evlilik birliğini temelinden sarsarak boşanmaya neden olur.
Şiddetli Geçimsizlik Nedeniyle Boşanma Davasını Kim Açar?
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası evlilik birliğinin artık devam edemeyeceğine ve ortak hayatın çekilmez hale geldiğine kanaat getiren eş tarafından açılır. Burada dava açan eşin tamamen kusurlu olması şart değildir. Daha az kusurlu veya kusursuz olan eş evlilik birliğinin temelinden sarsılması yani şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası açabilir.
Şiddetli geçimsizliğin mevcut olduğunu iddia eden eş boşanma davasında iddia ve delillerini mahkeme önüne sunarak bu geçimsizliği ispat etmeye çalışır. Yargılama aşamasında dinlenen tanıklar ve toplanan belgelerden ortak hayatın eşler açısından çekilmez hale geldiği kanaati oluşur ise mahkeme tarafların boşanmalarına karar verir. Ancak mahkeme önüne sunulan iddialar ispatlanamaz ise mahkemece şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası reddedilir.