Zimmet Suçu
Zimmet Suçu
Zimmet Suçu (TCK MADDE 247)
ZİMMET SUÇU VE CEZASI
Zimmet suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun dördüncü kısım, birinci bölüm Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar başlığı altında TCK Madde 247’ de düzenlenmiştir. Kanun hükmü şöyledir:
TCK MADDE 247
Zimmet
Madde 247-
(1) Görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(3) Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.
KORUNAN HUKUKİ YARAR
Zimmet suçu ile korunan hukuki fayda kamu idaresinin ve otoritesinin güvenilirliğinin korunmasıdır. Kanunda failin belirtilen eylemlerine cezai yaptırım uygulandığı için toplumda kamu görevlilerine duyulan güven daha da artmaktadır.
SUÇUN FAİLİ
Zimmet suçunun faili sadece kamu görevlileri olabilirler. Bu sebeple suç, özgü nitelikte bir suçtur. Kamu görevlisinin tanımı TCK Madde 6/1-c’ de yapılmış olup; bu kapsamda kamu görevlisi, kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişidir. Kamu görevlisi olmayan kişilerin muhafaza etmek veya belirli şekilde kullanmak üzere zilyetliğini devraldığı mal üzerinde kendisinin veya başkasının yararına olarak zilyetliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunması halinde veya devir olgusunu inkâr etmesi durumunda zimmet suçu değil; güveni kötüye kullanma suçu söz konusu olur. Açıklanan sebeple zimmet suçu ile güveni kötüye kullanma suçlarını birbirine karıştırmamak gerekir.
SUÇUN MAĞDURU
Ceza hukukunda mağdur kısaca işlenen suç fiili sebebiyle haksızlığa uğrayan veya hakkı ihlal edilen kişiyi ifade eder. Zimmet suçunun mağduru toplumdaki herkestir ve kamu idaresidir.
SUÇUN MADDİ UNSURU
Zimmet suçunu oluşturan eylem kanun maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilmiştir. İlk fıkrada suçun basit hali ifade edilirken ikinci fıkrada suçun nitelikli hali düzenlenmiştir.
1-BASİT ZİMMET SUÇU (TCK MADDE 247/1)
Kanun maddesinin ilk fıkrası uyarınca suçun maddi unsuru, kamu görevlisinin görevi nedeniyle zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesi ile oluşur. Zilyetlik kısaca bir taşınır veya taşınmaz mal üzerinde fiili hâkimiyeti ifade etmektedir. Zilyetliğin devri ise fiili hâkimiyetin başkasına aktarılmasıdır. Örneğin; bir icra müdürünün icra hesabına yatan parayı kendi hesabına havale yapması zimmet suçuna örnek olarak verilebilir.
2-NİTELİKLİ ZİMMET SUÇU (TCK MADDE 247/2)
Kamu görevlisi olan failin zimmet suçunu zimmetin ağıca çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlemesi halinde faile verilecek ceza suçun basit haline nazaran daha yüksek olup; ceza yarı oranında arttırılmaktadır. Hile; yanılgıya düşüren, aldatan eylemleri ifade eder. Bir eylemin hile olarak nitelendirilmesi için fiilin herkes tarafından kolayca anlaşılamaması gerekir. Bu hususta hâkim, eylemin hileli olup olmadığını somut olayın özelliklerine göre değerlendirmektedir.
SUÇUN MANEVİ UNSURU
Zimmet suçu, sadece kasten işlenebilir. Kast, kanunun suç olarak kabul ettiği bir fiilin ve onu meydana getirecek hareketin neticesini bilerek ve isteyerek işleme iradesidir. Zimmet suçunun taksirle işlenebilmesi mümkün değildir.
ZİMMET SUÇUNDA CEZAYI HAFİFLETEN SEBEPLER
1- TCK 247/3 uyarınca zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir. Failin bu eylemi uygulamada kullanma zimmeti olarak adlandırılmaktadır. Kullanma zimmetinde kamu görevlisi olan fail kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı iade etmek üzere ve mal edinme amacı gütmeksizin sınırlı bir süre kullanmaktadır.
2- TCK 249 hükmü uyarınca; zimmet suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilebilir. Malın değerinin az olması, zimmet suçunun maddi unsurlarının oluşmadığı anlamına gelmemektedir; sadece faile cezada indirim hakkı tanınmıştır. Malın değerinin az olup olmadığı hususunu hâkim somut olayın özelliğine göre değerlendirmektedir.
3- TCK 248 hükmü uyarınca zimmet suçunda etkin pişmanlık hükümleri düzenlenmiş olup; bu hüküm uyarınca:
TCK MADDE 248
Etkin pişmanlık
Madde 248-
(1) Soruşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi indirilir.
(2) Kovuşturma başlamadan önce, gönüllü olarak, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilir. Etkin pişmanlığın hükümden önce gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte biri indirilir.
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
TEŞEBBÜS
Teşebbüs, failin suç işlemek üzere icra hareketlerine başlamış olması karşısında elinde olmayan sebeplerle arzu ettiği sonucu gerçekleştirememesi halidir. Zimmet suçunda, icra hareketleri belli kısımlara bölünebiliyor ise teşebbüs mümkün olabilir.
İŞTİRAK
TCK madde 37/1 uyarınca suçun kanuni tanımında yer alan fiili birlikte gerçekleştiren kişilerden her biri fail olarak sorumlu olur. Zimmet suçunun failinin kamu görevlisi olması gerekmektedir. Bu sebeple zimmet suçu özgü bir suçtur. TCK Madde 40/2 bağlılık kuralı uyarınca suçun işlenişine iştirak eden kamu görevlisi olmayan diğer kişiler ise azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulur.
İÇTİMA
Failin zimmet suçunu başka suçlarla birlikte işlemesi mümkündür. Örneğin failin zimmet suçunu resmi belgede sahtecilik yaparak işlemesi durumunda faile her iki suçtan da ayrı ayrı ceza verilir. TCK 212: “Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.” Zimmet suçunun zincirleme suç şeklinde işlenmesi de mümkündür. TCK madde 43 uyarınca bir suç işleme kararının icrası kapsamında, bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda bir cezaya hükmedilir.
UZLAŞMA
Zimmet suçu, uzlaşmaya tabi suçlar arasında değildir. Taraflar aralarında uzlaşma sağlasalar dahi bu durumun soruşturmaya veya kovuşturmaya hiçbir olumlu veya olumsuz etkisi bulunmamaktadır. Soruşturma veya kovuşturma devam etmektedir.
SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMANIN YAPILMASI
Zimmet suçunda soruşturma ve kovuşturmasının yapılması şikâyete tabi değildir. İlgili makamlar suçun işlendiği bilgisine ulaştığı anda resen harekete geçmektedir. Mağdur, şikâyetini geri alsa dahi, yargılama devam etmektedir.
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Zimmet suçunun yargılamasında görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesidir.
ZİMMET SUÇUNDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ
Zimmet suçunda dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. (TCK Madde 66)
