Son yıllarda ülkemizde yaşanan ekonomik dalgalanmalar neticesinde nakit akışında ve borçlarını ödemede güçlük yaşayan şirketler küçülmeye gitmiş, ödemelerini gerçekleştiremedikleri için bankalar nezdinde kredi sicilleri olumsuz etkilenmiş ve hatta cebri icra tehdidi ile karşı karşıya kalmışlardır. Ekonomik dalgalanmaların reel piyasaya olan olumsuz etkilerinin azaltılması ve finans kuruluşlarına olan borçların borçlu ve alacaklı kuruluşlar arasında bir anlaşma sağlanarak sürecin borçlu tarafından da kontrol altında tutulması amacıyla 19.07.2019 tarihli 30836 Sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayınlanan 7186 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’na eklenen Geçici 32. Maddesi’nde Finansal Yeniden Yapılandırma imkânı getirilmiştir.
Bu düzenleme ile Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketleri ve finansman şirketleri ile kredi ilişkisinde bulunan borçluların bu kuruluşlar nezdindeki kredi borçlarına ilişkin olarak, çerçeve sözleşme ve sözleşme kapsamında alınacak tedbirlerle, geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkân verilmesi hedeflenmiştir.
Yeniden Yapılandırma Kapsamında Borçluya Sağlanabilecek İmkanlar
Maddenin Beşinci fıkrası uyarınca Finansal Yeniden Yapılandırma kapsamına alınan borçluya;
– Kredilerin vadelerini uzatmak,
– Kredileri yenilemek,
– 6361 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükümleri saklı kalmak kaydıyla ilave kredi vermek
– Anapara, faiz, temerrüt faizi, gecikme cezaları ve kâr payları ile kredi ilişkisinden doğan diğer her türlü alacağı indirmek veya bunlardan kısmen veya tamamen vazgeçmek
– Teminat azaltmak,
– Anapara, faiz veya kâr payı alacaklarını; kısmen veya tamamen iştirake çevirmek
– Özel amaçlı şirketler ile 6362 sayılı Kanuna göre kurulan yatırım fonlarına aynî, nakdî ya da tahsil şartına bağlı bir bedel karşılığı devir veya temlik etmek
– Borçlu ya da üçüncü kişilere ait aynî değerler karşılığında kısmen veya tamamen tasfiye etmek, satmak, bilanço dışına çıkarmak
– Diğer alacaklı kuruluşlar ve alacaklılarla birlikte hareket ederek protokoller yapmak
gibi geniş kapsamlı tedbirlerin alınabileceği ve imkanların sağlanabileceği düzenlenmiştir.
Ayrıca Finansal Kiralama Sözleşmelerine konu mallar için 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 307 nci maddesi hükümleri kıyasen uygulanacağına dair de düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme rehinli malların muhafaza ve satışı ile finansal kiralama konusu malların iadesinin ertelenmesine ilişkin bir düzenleme olup finansal kiralamaya konu mallar hakkında da tedbir alınabileceği yasa tarafından düzenlenmiştir.
Finansal Yeniden Yapılandırma Kapsamında Yapılan Bazı İş ve İşlemler İçin Öngörülen Harç ve Vergi Muafiyeti
Bu madde kapsamında yapılan Çerçeve Sözleşmeler ve bu kapsamda düzenlenen sözleşmelerde belirlenen esaslar uyarınca yapılacak işlemler;
– Cezaevi harcı,
– 492 sayılı Harçlar Kanununa göre alınan harçlardan (yargı harcı dahil),
– Düzenlenecek kâğıtlar (Çerçeve Anlaşmaları ve Sözleşmeler dahil) 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre alınan damga vergisinden,
– Alacaklı kuruluşlar tarafından her ne nam altında olursa olsun tahsil edilecek tutarlar 13/7/1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu gereği ödenecek banka ve sigorta muameleleri vergisinden,
– Kullandırılan ve kullandırılacak krediler kaynak kullanımını destekleme fonundan
müstesna tutulmuştur. Bu halde alınacak olan tedbirlerin kapsamı da değerlendirildiğinde, bu istisnaların hem borçlu hem de alacaklı kuruluşlara yüklenen harç ve vergi yükünü önemli ölçüde azaltacağı görülmektedir. Ancak bu istisnalar için bir sınır öngörülmüştür. Öyle ki, bu fıkrada yer alan istisnalar, alacaklı kuruluşların Çerçeve Sözleşmeler ve bu kapsamda düzenlenen sözleşmelerden doğan işlemleri dolayısıyla doğrudan veya dolaylı edindikleri varlıkları ve teminatları, alacaklı kuruluşların kendi aralarında veya borçluya devri hariç, elden çıkardıkları hâllerde uygulanmayacaktır.
– Ayrıca KDV Kanununu 17. Maddesinin 4. Fıkrasının (r) bendinde yer alan, şirketlerin aktifinde bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine alacağa mahsuben devrinin KDV’den muaf olduğu yönündeki istisnanın bu Çerçeve Anlaşma ve Sözleşmeler kapsamında Alacaklı Kuruluşlara devrinde de geçerli olacağı da düzenlenmiştir.
Görüldüğü üzere yasal düzenleme oldukça geniş tutulmuş ve uygulamada karşılaşılabilecek birçok tereddüttün oluşmasının da önüne geçilmiştir. Bununla beraber her ne kadar yasa hükmü birçok detayı barındırmakta ise de Finansal Yeniden Yapılandırmaya ilişkin uygulamanın Yönetmelikle ve bu Yönetmeliğe uygun olarak düzenlenecek olan Çerçeve Sözleşmelerle yerine getirileceği belirtilmiştir. Çerçeve Sözleşmeler ise Türkiye Bankalar Birliği tarafından Türkiye Katılım Bankaları Birliği ve Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğinin görüşleri de alınarak hazırlanan ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından onaylanmış olan anlaşmalardır. Yeniden yapılandırılacak alacakların kapsamı; borçluların nitelikleri, asgari tutar ve şartları ve alacaklılar ile borçlular arasında ayrı ayrı imzalanacak Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmelerinin asgari unsurları birinci fıkradaki uyarınca düzenlenen Çerçeve Sözleşmeler belirlenir. Türkiye Bankalar Birliği tarafından 09.10.2019’da Büyük Ölçekli Uygulama için ve 08.11.2019’da Küçük Ölçekli Uygulama için olmak üzere 2 farklı Çerçeve Sözleşme yayınlanmıştır.
