Vasiyetnamenin İptali Davası

Kişilerin hayatları boyunca edindikleri malvarlığı değerlerinin ölümden sonraki akıbetleri konusunda tasarruf etme hak ve yetkileri bulunmaktadır. Miras Hukuku sistemimizde esas itibariyle mirasbırakanın bu yöndeki istek ve arzularını esas alan bir yaklaşım benimsenmekte olup genel itibariyle bu husus ölüme bağlı tasarruflar aracılığıyla mümkün olmaktadır.

Resmi, el yazılı veya sözlü vasiyetnamenin kanunda öngörülen şekil şartlarına uygun akdedilmemesi ya da kanunda öngörülen diğer bazı durumların varlığı onu geçersiz hale getirmektedir. Ancak bu noktada sağlararası hukuki işlemlerle ölüme bağlı tasarrufların önemli bir farkı bulunmaktadır. Şekle aykırılık gibi sağlararası hukuki işlemlerde butlan gibi ağır bir sonuç doğuran bazı hukuki sebepler ölüme bağlı tasarruflarda “favor testamenti (vasiyetname lehine yorum)” prensibi gereğince yalnızca iptal edilebilirlik yaptırımına maruz kalmaktadır.

Vasiyetnamenin İptali Nedenleri

Şekle aykırılık dışında kanunda ölüme bağlı tasarrufların iptali için; tasarrufun mirasbırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir sırada yapılmış olması, tasarrufun yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılması, tasarrufun içeriği, bağlandığı koşullar veya yüklemeler hukuka veya ahlaka aykırı olması, durumlarında dava açılabileceği düzenlenmiştir.

Yukarıda değinildiği üzere kanun koyucu vasiyet yapabilmek için mirasbırakanın ayırt etme gücüne sahip ve on beş yaşını doldurmuş olması koşullarını öngörmüştür. Ayırt etme gücünün vasiyetin yapıldığı sırada mevcut olması şart olup bu husus her somut olayın özelliklerine göre hâkim tarafından değerlendirilecektir.

Mirasbırakan tarafından gerçekleştirilen tasarrufun onun yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama suretiyle iradesinin sakatlanmış olması durumlarında da iptal davası açılabilecektir. Ancak bu noktada belirtmek gerekir ki, TMK m. 504’te yer alan düzenlemeye göre; mirasbırakanın yanıldığını veya aldatıldığını öğrendiği ya da korkutma veya zorlamanın etkisinden kurtulduğu günden başlamak üzere bir yıl içerisinde bu tasarrufundan dönmediği takdirde tasarruf hukuken geçerli kabul edilmekte ve bu ihtimalde artık mirasbırakanın ölümünden sonra mirasçıların bu iptal sebebine dayalı olarak dava açma imkanları bulunmamaktadır.

Vasiyetname içeriğinin, bağlandığı koşullar veya yüklemelerin hukuka veya ahlaka aykırı olması da bir diğer iptal sebebini oluşturmaktadır. Bunun anlamı vasiyetname içeriğinde yer verilen hususların emredici hukuk kurallarına, kişilik haklarına ve kamu düzeniyle ilgili kanun hükümlerine aykırı olması şeklinde ifade edilebilecektir.

Nihayet vasiyetnamenin kanunda öngörülen şekil şartlarına uygun olmaması ise yukarıda resmi, el yazılı ve sözlü vasiyetname başlıkları altında izah edilen şekil şartlarına uyulmaksızın akdedilmiş olan vasiyetnameye karşı iptal davası açılabileceği anlamını taşımaktadır.

Kanunda öngörülen bu iptal sebepleri dışında başka bir sebebe dayalı olarak iptal kararı verilebilmesi mümkün olmadığı gibi hâkim davacı tarafından öne sürülen iptal sebepleriyle sınırlı olarak karar verebilmektedir.

Görevli Ve Yetkili Mahkeme

Vasiyetnamenin iptali davalarında görevli mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesidir. Vasiyetnamenin iptali davası vasiyetcinin son yerleşim yeri mahkemesinde açılmalıdır.

İptal Davasının Tarafları

İptal davası, tasarrufun iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçı veya vasiyet alacaklısı tarafından açılabilir. Bu durumda davalı, iptali istenen ölüme bağlı tasarrufta, davacı aleyhine bir miras hukuku menfaati elde eden kimsedir. Bu, atanan mirasçı, vasiyet alacaklısı bir yükümün lehtarı yada kurulan bir vakfın yönetim organı vs.olabilir. Vasiyeti yerine getirme görevlisi kendi aleyhine açılan davalarda davalı olur

Vasiyetnamenin İptali Kararının Sonuçları

Öncelikle belirtmeliyiz ki, vasiyetnamenin iptali davasının sonuçları yalnızca vasiyetnamenin iptali davasının tarafları arasında geçerli olacaktır. Vasiyetnamenin iptaline hükmedilmesi halinde iptal davasına konu edilen vasiyetname hiç yapılmamış gibi paylaşım yapılır. Duruma ve somut olaya göre vasiyetnamenin kısmen veya tamamen iptali mümkündür. Vasiyetnamenin kısmen iptali halinde yalnızca iptal edilen kısım açısından miras hukuku hükümlerine gidilir, iptal edilmeyen kısım geçerliliğini korur. Vasiyetnamenin tamamının iptal edildiği durumda önceki tarihli bir vasiyetnamenin mevcut olup olmadığı da dikkate alınmalıdır. Önceki tarihli bir vasiyetname mevcut değilse, tereke tartışmasız olarak miras hukuku hükümlerine göre paylaştırılır.