KARŞILIKSIZ ÇEK DÜZENLEME SUÇU

Çekin ödenmesi için bankaya ibraz edildiği sırada bankada nakit karşılığı bulunmaması halinde ortaya çıkan suça karşılıksız çek düzenleme suçu denir. Bu suça uygulamada karşılıksız çek keşide etme suçu da denilmektedir.

Karşılıksız çek suçunun oluşması için öncelikle çek, kanunen belirlenen ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmelidir. Bunun ardından çekte yazılı miktarın bir kısmının veya tamamının, bankaya ibraz yapıldığında karşılığı olmaması ve bunun üzerine ilgili bankanın çekin arka yüzüne karşılıksızdır işlemi yapması gerekir. 

Karşılıksız çek suçu, 5941 sayılı Çek Kanunu madde 5’te Çekte “Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçu” olarak yer almaktadır. İlgili düzenleme çekin günümüz ticari hayatında çok sık kullanılan bir kambiyo senedi olması sebebiyle oldukça önemlidir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Unsurları

Karşılıksız çek suçunun oluşabilmesi için geçerli bir çek düzenlenmeli ve kanunda belirlenen süreler içinde bankaya ibraz edilmelidir. Bankaya ibraz edilmesinin üzerine karşılıksız olduğu anlaşılan çekin arka yüzüne banka tarafından karşılıksızdır işlemi yapılması gerekmektedir.

Karşılıksız çek suçu,  çekin karşılığını bankada bulundurmakla sorumlu olan çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi tarafından işlenebilir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması halinde çekin karşılığını bankada bulundurmakla yükümlü kişiler ilgili suçun işlenmesi sebebiyle sorumlu olacaktır. Bu kişilere örnek olarak  tüzel kişilikte mali işleri yürütmekle görevlendirilen kişiler verilebilir.

Çek hesabı gerçek kişi, çeki kendisi adına temsilcisinin düzenlediğini ileri sürerek sorumluluktan kurtulamaz. Çünkü gerçek kişinin çek düzenlemesi amacıyla temsilci veya vekil görevlendirmesi mümkün değildir. Temsilci veya vekil aracılığıyla düzenlenen çeklerin karşılıksız çıkması halinde bu durum nedeniyle cezai olarak sorumlu olacak kişi, çek hesabı sahibi gerçek kişidir. 

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Cezası

İlgili çek için “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebep olan kişi, bu işlemin yapıldığı her çek için ayrı ayrı olacak şekilde, binbeşyüz güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Ancak kişi hakkında hükmedilecek olan cezanın miktarı, çekte karşılıksız kalan miktardan aşağı olamaz.

Adli Para Cezasının Ödenmemesi Halinde Ne Olur: Kişinin karşılıksız çek suçu işlediğine kanaat getirilir ve adli para cezasına hükmedilirse, öncelikle kişinin kamuya yararlı bir işte çalışmasına hükmedilir. Eğer bu yükümlülüğe de uyulmazsa bahse konu ceza hapis cezasına dönüşecektir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunda Yargılama Süreci

Karşılıksız çek düzenleme suçunda yargılama sürecinin başlaması için öncelikle şikayet şartı vardır. Yani karşılıksız çek düzenleme suçu, takibi şikayete bağlı suçlar arasındadır. İlgili suçun düzenlendiği maddeye göre suçun oluştuğuna ilişkin şikayette bulunma hakkı olan kişi çekin hamilidir. 

Karşılıksız Çek Suçu Şikayet Süresi: Çekin karşılıksız olduğunun öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde karşılıksız çek suçu şikayeti yapılmalıdır. Ayrıca her halde fiilin işlendiği tarihten sonraki 1 yıl içinde şikayet hakkı kullanılmış olmalıdır. Madde metninde yer alan bu süreler hak düşürücü niteliktedir. İlgili sürelerin kaçırılmaması oldukça önemlidir.