Yasal ve atanmış mirasçılar, mirasbırakanın ölümü ile birlikte mirası bir bütün olarak kanun gereği kendiliğinden kazanırlar. Ancak, terekenin tamamını, bir kısmını veya terekeye dahil bir malı mirasçıların zilyetliğinden önce üçüncü bir kişi haksız olarak eline geçirmiş olabilir.
Miras sebebiyle istihkak davası, haksız olarak elde bulundurulan terekenin tamamının, bir kısmının veya ona dahil bir malın geri verilmesi amacını güder. Dava konusu mal, terekeyi oluşturan her türlü değerden oluşur. Miras sebebiyle istihkak davası ancak mirasçının mirasın açılmasından sonra fiilen zilyetliğini elde edemediği tereke değerleri için açılabilir.
Davanın Tarafları ve İspat Yükü
Miras sebebiyle istihkak davasını yalnız yasal veya atanmış mirasçılar açabilir. Davacı bu davada ilk olarak, miras bırakanın ölümünü veya gaipliğini ve kendi mirasçılık sıfatının varlığını, kısaca mirasçı sıfatıyla miras hakkı sahibi olduğunu ispat edecektir. Davacı mirasçı olduğunu, mirasçılık belgesi ile ispat edecektir. Davacı, dava konusu olan malların terekeye ait olduğunu da ispat etmelidir. Son olarak davacı, davalının dava konusu terekeye veya terekeye dahil mala zilyet bulunduğunu ispat edecektir.
Miras sebebiyle istihkak davası, tereke malına veya mallarına zilyet olan kişiye karşı açılabilir.
Zamanaşımı Süresi
Miras sebebiyle istihkak davası, davacının kendisinin mirasçı olduğunu ve iyiniyetli davalının terekeyi veya tereke malını elinde bulundurduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde mirasbırakanın ölümünün veya vasiyetnamenin açılmasının üzerinden on yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. İyiniyetli olmayanlara karşı zamanaşımı süresi yirmi yıldır.
Mülkiyet Hakkına Dayanan İstihkak Davası İle Farkları
Miras sebebiyle istihkak davası öncelikle mirasçılık sıfatına bağlı olması ve bundan doğması nedeniyle Türk Medeni Kanunu 683. maddesindeki mülkiyet hakkına dayanan istihkak davasından ayrılır. Böylece bu davayı açacak olan kişinin öncelikle mirasçılık sıfatına sahip olduğunu ispat etmesi gerekecektir.
Miras sebebiyle istihkak davasına adi istihkak davasından farklı olarak taşınır ve taşınmaz eşyalar dışındaki tereke unsurları da girecektir.
Türk medeni kanunu 638/2 hükmü gereğince bu davada davalı tarafın kazandırıcı zamanaşımıyla davaya konu malı iktisap ettiğini ileri süremeyecektir. Ancak kazandırıcı zamanaşımı şartları miras bırakanın ölümünden önce gerçekleşmesi durumunda ilgili mal terekede yer alamayacağından bu davanın da konusu olamayacaktır.
Miras sebebiyle istihkak davasında kanun bazı zamanaşımı süreleri düzenlemişken mülkiyete dayanan istihkak davası süre ile sınırlı değildir.
