Ceza Muhakemesinde Görev Nedir?
Bir suç hakkında hangi mahkemede yargılama yapılacağını belirleyen kurallara görev kuralları denilmektedir. Ceza yargılamaları, ağır ceza mahkemesi, asliye ceza mahkemesi, çocuk mahkemesi, çocuk ağır ceza mahkemesi, fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi gibi mahkemelerde yapılmaktadır.
Ağır Ceza Mahkemesinin Görevine Giren Suçlar
5235 sayılı Kanun’un 12. maddesinde düzenlenmiş ve bu düzenlemede ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlar belirlenirken ikili bir yol izlenmiş, bazı suçlar ismen sayılmış, bunun dışında ise belli bir sürenin üzerindeki suçların ağır ceza mahkemesinin görevine girdiği kabul edilmiştir. Buna göre ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlar; a)Anayasa Mahkemesi, b)Yargıtay, c) Çocuk mahkemelerinin kişi bakımından yetkisine ilişkin kurallar saklı kalmak üzere,
İlk olarak, maddede tahdidi bir sayımla ismen sayılan suçlardır;
Bu suçlar, Yağma (m. 148), – İrtikâp (m. 250/1 ve 2), Resmî belgede sahtecilik (m. 204/2), Nitelikli Dolandırıcılık (M. 158), Hileli İflâs (m.161), Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar (318, 319, 324, 325 ve 332 nci maddeler hariç) ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlardır. İsmen, tahdidi olarak sayılan bu suçlar kıyas yoluyla genişletilemez.
İkinci olarak, cezasının süresi belli bir ağırlığın üzerinde olan suçlar ağır ceza mahkemesinin görevine girer;
Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçların ağır ceza mahkemesinin görevine girdiğine dair bir düzenleme yapılmıştır. Burada sürenin belirlenmesinde, soyut cezanın üst sınırı dikkate alınır; nitelikli haller ise dikkate alınmaz. Bu durum Adli Teşkilat Kanunu’nun 14. maddesinde, “Mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler gözetilmeksizin kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur.” şeklinde ifade edilmiştir.
Asliye Ceza Mahkemesinin Görevine Giren Suçlar
Özel mahkemelerin ve Ağır Ceza Mahkemesinin görev alanına giren suçlar dışında kalan tüm suçlar asıl mahkeme olan Asliye Ceza Mahkemesinin görev alanına girmektedir.
Çocuk Mahkemesi ve Çocuk Ağır Ceza Mahkemesinin Görevine Giren Suçlar
Çocuk mahkemesi asliye ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlar bakımından çocuklara açılacak davalara bakmaktadır. Çocuk ağır ceza mahkemesi çocuklar tarafından işlenen ve ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlara bakmaktadır.
Mahkeme Ne Zaman Görevsizlik Kararı Verebilir?
Yargılama konusu vakıanın kendi görev alanı dışında kaldığını gören mahkeme görevsizlik kararı vermelidir. Davaya bakan mahkeme, görevli olup olmadığına kovuşturma evresinin her aşamasında re’sen karar verebilir. Mahkeme suçun alt dereceli bir mahkemenin görev alanına girdiği kanaatindeyse duruşma gününü belirlemeden önce tensip aşamasında görevsizlik kararı verebilir. Duruşma başladıktan sonra dosyanın alt dereceli mahkemenin görev alanına girdiğinden bahisle görevsizlik kararı veremez.
Mahkeme dosyanın üst dereceli bir mahkemenin görev alanına girdiği kanaatindeyse her zaman görevsizlik kararı vererek dosyayı üst dereceli mahkemeye gönderebilir.
