Yürütmenin durdurulması; idari işlemin yürütülmesini (sonuç doğurmasının) açılan idari davasının sonuna kadar ve dava konusu idari işlemin tüm hukuki sonuçlarını geçici olarak durduran, tedbir mahiyetinde bir ara karardır. Yürütmenin durdurulması kararı iptal davası ile birlikte talep edilir. Yürütme durdurma davası diye ayrı bir dava türü yoktur.
Yürütmenin Durdurulması Kararının Şartları
Yürütmenin durdurulması 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesinde düzenlenmiştir.
‘’Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir’’.
Kanun hükmünde belirtildiği gibi mahkemeler tarafından yürütmenin durdurulası kararı verilebilmesi için tüm şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartları sıralamak gerekirse;
- Davacının yürütmenin durdurulması talebinde bulunması gerekir.
- İdari işlemin uygulanması halinde giderilmesi güç veya olanaksız zararlar doğmalıdır.
- İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması gerekir.
- Yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için davalı idarenin savunması alınmalı veya savunma süresi geçmelidir.
- Mahkeme yürütmeyi durdurma kararı verebilmek için teminat gösterilmesi şartını arayabilir.
Yürütmenin Durdurulması Kararına İtiraz
Yürütmenin durdurulmasına ilişkin mahkemece verilen karar ara karar niteliğinde olduğundan, verilen karara karşı itiraz yoluna gidilmesi mümkündür. Yürütmeyi durdurma isteminin reddi kararına karşı, iptal davasını açan davacı tarafından itiraz edilebilir. Yürütmeyi durdurma isteminin kabulü kararına ise, davalı idare tarafından itiraz edilebilir.
İYUK m.27/7’de hüküm altına alındığı üzere yürütmeyi durdurma kararına tebliğini izleyen günden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. İtiraz edilen merciler dosyanın kendisine gelişinden itibaren yedi gün içinde karar vermek zorundadır ve itiraz üzerine itirazı inceleyen merciin verdiği karar kesindir. Kesinleşme kararının ardından ikinci kez itiraz edilebilmesi mümkün değildir.
Yapılacak itiraz İYUK m.27/7’de düzenlenmiştir:
- İdare ve vergi mahkemeleri ile tek hâkim tarafından verilen yürütmeyi durdurma kararına karşı ise Bölge İdare Mahkemesine,
- Bölge idare mahkemesi kararlarına karşı ise en yakın Bölge İdare Mahkemesine,
- Danıştay dava dairelerince verilen yürütmeyi durdurma kararına konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurullarına, karşı yapılacaktır.
Yürütmenin Durdurulması Kararının Sonuçları
Yürütmenin durdurulması kararı, iptali istenilen işlemin icrailiğini ve hukuka uygunluk karinesini dava sonuna kadar askıya alarak işlemez hale getirir. Dava sonunda idari işlemin iptaline karar verilirse yürütmenin durdurulması kararı yerini iptal kararına bırakır veyahut davada iptal isteminin reddi ve bunun sonucu olarak yürütmenin durdurulması kararının ortadan kalkması sonucunun da meydana gelmesi mümkündür.
Mahkemelerce verilmiş olan kararlar idare uygulamak, yerine getirmek zorundadır. Bu sebeple idarenin diğer yargı kararları gibi YD kararlarının gereklerini yerine getirmelidir. Anayasa’da hüküm altına alındığından bu sorumluluğun yerine getirilmesi zorunlu olup; mahkemelerce verilen kararlara uyulmaması halinde hukuki ve cezai yaptırıma başvurulabilmesi mümkün olacaktır.
Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilemeyecek Haller
İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması ve uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararlara neden olacak nitelikte bulunması şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde idare mahkemesi tarafından yürütmenin durdurulması kararı verilebilir. Ayrıca yukarıda belirtildiği gibi uygulamakla etkisi tükenecek işlemler dışındaki işlemlere karşı açılacak davalarda, davalı idarenin savunması alınmadan yürütmenin durdurulması verilmesi yasaklanarak kararın zamanı konusunda bir kısıtlama yapılmıştır.
- Kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama
- Naklen atama
- Görev ve unvan değişikliği
- Geçici veya sürekli görevlendirmelere
- Yoklukla malul işlemlerde
- Savaş halinde yürütmenin durdurulması kararı verilemez.
